نیما رستاکبه‌روز رسانی: ۱۴۰۴/۰۵/۰۷
200
خجالت و کم‌رویی دانش‌آموزان
عناوین مهمی که در این مقاله می‌خوانیم :
خجالت دانش آموزان اثرات منفی زیادی رو در تمام قسمت‌های زندگی اون‌ها میذاره که پیشرفت تحصیلی یکی از اون قسمت‌هاست. آیا شما هم نگران این هستین که فرزندتون دچار افت تحصیلی بشه یا دوستان زیادی پیدا نکنه؟ فرزندتون خجالتی یا درونگراست؟ اصلا با دانش‌آموزان خجالتی چگونه برخورد کنیم؟
ممکنه فکر کنین دو اصطلاح خجالتی یا درونگرا بودن یک معنی میدن، اما خجالتی بودن رو با درونگرایی اشتباه نگیرین. درونگرایی یک ویژگی شخصیتیه، در حالی که خجالت دانش آموزان ریشه در برخوردهای اجتماعی با افراد ناآشنا داره.
توجه کنین که دانش‌آموزان درونگرا می‌تونن توی حباب خودشون راضی و خوشحال باشن، در حالی که دانش‌آموزان خجالتی لزوما درونگرا نیستن. اون‌ها ممکنه بخوان با بچه‌های دیگه ارتباط برقرار کنن، اما اضطراب فلج‌کننده و احساس خجالت در اون‌ها، مانع این کار میشه.
البته اگه شما هم طرفدار دو آتیشه پادکست‌های آموزشی هستین و فرصت خوندن این مقاله رو هم ندارین، بهتون پیشنهاد می‌کنیم که پادکست علت کم رویی دانش آموزان رو گوش کنین و همراه رادیو پادکست فاب باشین🎧🎙📚
--:--
--:--
علت کم رویی دانش آموزان
کم‌رویی یکی از مسائلیه که در بین دانش‌آموزان، به خصوص در دوران ابتدایی و نوجوانی خیلی رایجه. این موضوع ممکنه باعث بشه دانش‌آموز در کلاس درس سؤال نپرسه، در بحث‌ها شرکت نکنه، ایده‌هاش رو پنهان کنه یا حتی از ارائه دادن و کار گروهی اجتناب کنه.
کم‌رویی در بین دانش‌آموزان اغلب از جایی شروع میشه که فرد، احساس امنیت یا ارزشمندی کافی نسبت به خودش نداره. این احساس می‌تونه خیلی پنهان و تدریجی شکل بگیره؛ مثلاً وقتی دانش‌آموز مدام نگران قضاوت دیگرانه، یا حس می‌کنه اشتباه کردن براش «گرون» تموم میشه. ذهنش پر از باید و نبایدهایی میشه که اجازه نمی‌دن آزادانه ابراز وجود کنه.
در واقع، کم‌رویی یک جور «واکنش محافظتی» ذهنه. دانش‌آموز با خودش فکر می‌کنه که اگه حرف نزنه، اگه دیده نشه، کمتر در معرض خطا و سرزنش قرار می‌گیره. این ذهنیت ممکنه در ظاهر آرام به نظر برسه، ولی در باطن با ترس، شک به خود و اضطراب همراهه.
وقتی محیط اطراف—چه در خانه و چه در مدرسه—امن و پذیرنده نباشه، دانش‌آموز ترجیح میده خودش رو عقب بکشه. کم‌کم این رفتار تبدیل به عادت میشه و حتی در موقعیت‌هایی که خطری هم وجود نداره، کودک همچنان ساکت و کناره‌گیر باقی می‌مونه. این کم‌رویی فقط یک ویژگی ساده نیست؛ یک دیوار نامرئی بین دانش‌آموز و دنیای اطرافشه.
در طول زمان، این موضوع می‌تونه تأثیر زیادی روی اعتماد به نفس، روابط اجتماعی و حتی عملکرد تحصیلی بذاره. چون دانش‌آموز نمی‌تونه اون‌طور که باید، مشارکت کنه، سؤال بپرسه یا خودش رو نشون بده. نتیجه این میشه که توانایی‌هاش پنهان می‌مونه و رشد نمی‌کنه.
علل کم رویی دانش آموزان می‌تونه ترکیبی از عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی و آموزشی باشه. در ادامه مهم‌ترین علت مشکل کم رویی دانش آموزان رو براتون دسته‌بندی کردیم و توضیح دادیم:
عوامل فردی
- کمبود اعتماد به نفس: وقتی دانش‌آموز خودش رو دست‌کم بگیره یا توانایی‌هاش رو باور نداشته باشه، از ابراز وجود می‌ترسه.
- ویژگی‌های شخصیتی: بعضی افراد به‌طور ذاتی درونگرا یا خجالتی‌تر هستن. این یک تیپ شخصیتی طبیعیه، ولی ممکنه در مدرسه به شکل کم‌رویی ظاهر بشه.
- تجربه‌های منفی قبلی: مثلاً مسخره شدن موقع حرف زدن یا اشتباه کردن جلوی بقیه، باعث میشه از تکرار اون موقعیت فرار کنن.
عوامل خانوادگی
- محیط خانواده محدودکننده: اگه خانواده زیاد سخت‌گیر باشه یا به بچه‌ها اجازه ابراز نظر و احساسات نده، کم‌کم بچه به سکوت و کنار کشیدن عادت می‌کنه.
- مقایسه با دیگران: مقایسه دائم با خواهر، برادر یا دانش‌آموزهای موفق دیگه باعث کاهش عزت نفس میشه.
- کمبود توجه یا محبت: وقتی بچه حس نکنه که در خونه دیده و شنیده میشه، این عدم اطمینان رو با خودش به مدرسه می‌بره.
عوامل مدرسه‌ای
- محیط رقابتی یا ترس‌آور: اگه کلاس حالت رقابتی شدید داشته باشه یا معلم‌ها با تحقیر یا ترسوندن بچه‌ها برخورد کنن، دانش‌آموز ترجیح میده ساکت بمونه تا اشتباهی نکنه.
- نداشتن فرصت برای مشارکت: بعضی معلم‌ها فقط از شاگردان فعال یا قوی سؤال می‌پرسن و بقیه حس می‌کنن که جاشون توی گفت‌وگو نیست.
- ترس از قضاوت همکلاسی‌ها: مخصوصاً در دوران نوجوانی، ترس از مسخره شدن یا طرد شدن خیلی زیاد دیده میشه.
تأثیر فضای مجازی و جامعه
- مقایسه در شبکه‌های اجتماعی: دانش‌آموزان خودشون رو با دیگران مقایسه می‌کنن و حس کم‌ارزش بودن بهشون دست میده.
- فرهنگ سکوت یا بی‌اهمیتی به نظر بچه‌ها: اگه جامعه یا مدرسه‌ها به طور کلی بچه‌ها رو جدی نگیرن، کم‌کم اون‌ها هم یاد می‌گیرن سکوت کنن.
اثرات خجالت و کم‌رویی دانش‌آموزان
قطعا شما می‌خواین فرزندتون در موقعیت‌های اجتماعی پیشرفت کنه یا شاهد این باشین که هنگام تعامل با دیگران راحت برخورد کنه. خبر خوب اینه که خجالت دانش آموزان اغلب قابل کنترله و کارهای زیادی برای کمک کردن به فرزندتون می‌تونین انجام بدین. همچنین برطرف کردن این مشکل یکی از راه‌های مقابله با فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان محسوب میشه.
به طور کلی خجالت و کم‌رویی احساسیه که بر رفتار فرد با دیگران تأثیر میذاره و باعث عزت نفس پایین در نوجوانان میشه. کم‌رویی می‌تونه به معنای احساس ناراحتی، عصبی بودن، خجالت، ترس یا ناامنی باشه. دانش‌آموزانی که احساس خجالت می‌کنن، گاهی اوقات متوجه احساسات فیزیکی مثل سرخ شدن، لرزش یا تنگی نفس در خودشون میشن.
مهارت‌های مهم برای موفقیت در مدرسه شامل توانایی مشارکت فعال توی کلاس درس و کنار اومدن با دیگران میشه. خجالت دانش آموزان یکی از مشکلات نوجوانان در دوران بلوغه که اعتماد به نفس‌شون رو کم می‌کنه. این موضوع می‌تونه بر یادگیری و عملکرد اون‌ها در مدرسه تأثیر منفی بذاره.
مثلا دانش‌آموز خجالتی ممکنه از پرسیدن سوالات یا ارائه پاسخ‌های داوطلبانه در کلاس دوری کنه؛ چون از خجالت ناشی از احمق به نظر رسیدن یا اشتباه کردن، می‌ترسه.
تحقیقات گئورگ استوکلی در زمینه خجالت دانش آموزان، نشون داده که تقریبا 18 درصد از پسران و 23 درصد از دختران خودشون رو خجالتی می‌دونن. معلمان هم تقریبا 16 درصد از کودکان در یک کلاس درس رو به طور غیرعادی خجالتی می‌دونن.
اگه فرزند شما هم دچار کم‌رویی و خجالته نگران نباشین، در ادامه مقاله به راهکارهایی اشاره شده که می‌تونه به فرزند شما برای رفع این معضل کمک کنه.
راهکارهای کاهش کم رویی دانش‌آموزان
اگه فرزند خجالتی دارین، قطعا تاحالا هزاران بار با خودتون فکر کردین که کم رویی دانش آموزان را چگونه از بین ببریم؟خجالت دانش آموزان به یک نگرانی مهم برای والدین تبدیل شده. همون‌طور که در بخش قبلی اشاره کردیم، خجالت و کم‌رویی توی دانش‌آموزان تأثیرات منفی زیادی روی قسمت‌های مختلف زندگی اون‌ها میذاره. برای رفع این احساس در فرزندان‌تون راهکارهای زیر رو دنبال کنین:
دعوت دانش‌آموزان خجالتی به موقعیت‌های جدید
مواجهه با مکان‌های جدید یا افراد ناآشنا می‌تونه برای دانش‌آموزان خجالتی خیلی سخت باشه. برای رفع خجالت دانش آموزان توی این موقعیت‌ها، به آرومی اون رو با محیط جدید آشنا کرده و به فرزندتون کمک کنین تا توی این موقعیت‌ها راحت باشه.
اگه فرزندتون به مدرسه جدیدی میره، با اجازه دادن بهش برای ملاقات با معلمان و بازدید از کلاس‌های درس قبل از روز اول، به فرزندتون کمک کنین تا به کم‌رویی خودش غلبه کنه. به طور کلی عادت کردن به محیط جدید می‌تونه به غلبه بر خجالت دانش آموزان کمک کنه.
ایجاد فرصت برای ابراز احساسات دانش‌آموزان
درست مثل هر فردی، دانش‌آموزانی که خجالتی هستن هم، ممکنه در بیان احساسات خودشون دچار مشکل بشن. این موضوع منجر به احساس سوءتفاهم در اون‌ها بشه که در نهایت با افزایش سن می‌تونه مشکل رهاسازی احساسات فروخورده منتهی بشه؛ بنابراین یکی از موثرترین راه‌کارها برای رفع خجالت دانش آموزان، در اختیار قرار دادن فرصت برای ابراز احساساتشونه.
به عنوان والدین، بهتره فرزندتون رو تشویق کنین تا احساساتش رو با دیگران در میون بزاره و این کار رو از طریق فعالیت‌هایی انجام بده که بهش اجازه میده در مورد احساسش درباره یک موقعیت صحبت کنه. حتی می‌تونین از فرزندتون بخواین که از طریق نقاشی خلاقیت خودش رو بیان کنه یا از شخصیت‌های خیالی برای گفتن داستانی در مورد موقعیتی شبیه به موقعیتی که توی اون قرار داره استفاده کنه.
به دیگران نگین فرزندتون خجالتیه
گفتن جمله "بچه من خجالتیه" به دیگران، می‌تونه یک سلب مسئولیت آسون برای فرزند شما باشه. اینطوری برچسب زدن به اون می‌تونه باعث بشه به این باور برسه که خجالتیه و هیچ کاری برای بهبود وضعیت نمیشه انجام داد.
فرزندتون حتی ممکنه از این جمله، به عنوان بهانه‌ای برای رفع چیزی که باعث ایجاد احساس اضطراب در اون میشه، استفاده کنه. این امر می‌تونه منجر به از دست دادن فرصت‌ها و دوری از محیط‌های اجتماعی توسط فرزند شما بشه؛ بنابراین یکی از آسون‌ترین راه‌کارها برای غلبه بر خجالت دانش آموزان، تأیید نکردن خجالتی بودن اون‌ها پیش دیگرانه.
به او بیاموزین توی هر موقعیتی مودب باشه
خجالت دانش آموزان، هرگز بهانه‌ای برای بی‌احترامی نیست. مهمه که به فرزندتون یاد بدین که بدون در نظر گرفتن خجالتی بودن، مودب باشن. به فرزندتون کمک کنین تا بفهمه که خجالتی بودن و حفظ مرزهاش اشکالی نداره، اما موضوع بی‌ادبی، بحثش جداست.
اون‌ها متوجه نیستن که گاهی ممکنه خجالتی بودن، بی‌ادبانه به نظر برسه؛ بنابراین مرز خجالت و بی‌ادبی رو برای اون‌ها مشخص کنین.
تحسین یا سرزنش در خلوت
تا حالا دیدین که پدر و مادری فرزندان خودشون رو پیش دیگران سرزنش کنن؟ برای هر کسی که این صحنه رو تماشا می‌کنه، ممکنه این موقعیت ناراحت‌کننده باشه. آخرین چیزی که یک دانش‌آموز خجالتی میخواد اینه که در مرکز توجه قرار بگیره. اگه نیاز دارین رفتار فرزندتون رو اصلاح کنین، بهتره این کار رو به صورت خصوصی انجام بدین.
اگه می‌خواین یک دانش‌آموز خجالتی رو به خاطر رفتار خوبش تحسین کنین، ممکنه انجام دادن این کار در خلوت، براش بیشتر خوشایند باشه. چه توجه مثبت باشد چه منفی، هر دو می‌تونن وقتی که در مقابل دیگران ابراز میشه، برای فرزند شما خجالت‌آور باشن.
بازخورد شما هر چی که باشه، اون رو برای زمانی که تنها هستین نگه دارین. این یک راه‌کار مهم و اساسی، برای غلبه بر خجالت دانش آموزان به‌شمار میره.
ثبت‌نام در کلاس‌های فوق برنامه
ثبت‌نام توی کلاس‌های فوق‌برنامه یا حتی هنرهای نمایشی یکی از راه‌های غلبه بر خجالت دانش آموزانه. ممکنه حین ثبت‌نام فرزندتون در هنرهای نمایشی فکر کنین، «چرا باید فرزندم رو روی صحنه قرار بدم، در حالی که اون نمی‌خواد بهش توجه بشه؟»
شرکت در هنرهای نمایشی یک راه عالی برای فرزند شما جهت عمل کردن پشت "نقاب" شخصیتیه که بازی می‌کنه. اجرا روی صحنه می‌تونه بهش فرصت بازی در نقش یک شخصیت رو بده که فشار رو از روی اون برمی‌داره.
فعالیت‌هایی مثل ورزش، استخر، کلاس‌های فوق‌برنامه و کارگاه‌ها هم می‌تونن تأثیر مثبت و مشابهی داشته باشن، چون این فعالیت‌ها فرصتی رو برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کنن تا در عین تمرکز روی یک کار خاص، اجتماعی بشن.
جمع‌بندی
علت کم رویی دانش آموزان به یکی از دغدغه‌های عمیق والدین تبدیل شده که اغلب راهکاری برای رفع اون پیدا نمی‌کنن. ما توی این مطلب سعی کردیم علاوه بر بیان اثرات منفی خجالت بر عملکرد دانش‌آموزان، راهکارهایی رو برای رفع اون توسط والدین هم ارائه بدیم.
البته غلبه بر کم‌رویی دانش‌آموزان می‌تونه زحمت زیادی برای پدر و مادر داشته باشه، اما با به کارگیری راهکارهای ساده‌ای که توی این مقاله آورده شده، می‌تونه به فرزند شما کمک کنه تا اعتماد به نفس بیشتری پیدا کرده و از پس هر موقعیتی بربیاد. در صورتی که سوالی در رابطه با این مشکل داشتین می‌تونین توی بخش نظرات با ما در میون بذارین.
همچنین برای دانلود اپلیکیشن فاب می‌تونین به صفحه اصلی فاب مراجعه و اپلیکیشن رو دانلود و نصب کنین.
خجالت دانش آموزان، چه تأثیری بر عملکرد تحصیلی اون‌ها داره؟
دانش‌آموزان خجالتی کمتر دانش خودشون رو نشون میدن و معلمان ممکنه به اشتباه فکر کنن که اون‌ها دانش‌آموزان ضعیفی هستن. اون‌ها روابط ضعیف‌تری با بقیه دانش‌آموزان برقرار می‌کنن. همه این موارد بر اعتماد به نفس و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان تأثیر منفی میذاره. علاوه بر این‌ها، دانش‌آموزان خجالتی احتمالا نسبت به همسالان خودشون با مشکلات بیشتری در تحصیل مواجه میشن.
آیا خجالت و کم‌رویی بر یادگیری دانش‌آموزان تأثیر میذاره؟
تحقیقات نشون داده که دانش‌آموزان خجالتی معمولا موفقیت تحصیلی پایین‌تر، عملکرد ضعیف‌تر در آزمون‌ها و به احتمال زیاد مشکلات بیشتری در سازگاری داخل مدرسه دارن. خجالت دانش آموزان، همچنین با چالش‌های روانی - اجتماعی در مدرسه همراهه.
خجالتی بودن خوبه یا بد؟
خجالتی بودن، یک احساس ناخوشایند و اغلب ترس از اینه که دیگران درباره ما چه فکری می‌کنن. این ترس می‌تونه توانایی فرد رو برای انجام یا گفتن چیزی که میخواد، کم کنه. همچنین می‌تونه از شکل گیری روابط سالم جلوگیری کنه. کم‌رویی اغلب با عزت نفس پایین مرتبطه که به هیچ‌وجه خوب نیست.
