همه نکات کنکوری جدول تناوبی
برای اینکه بفهمیم جدول تناوبی چیست، باید به تاریخچه اون برگردیم. اولین عنصری که کشف شد، فسفر بود. بعد از اون به طور قطع عناصر دیگهای هم کشف شد که به همین دلیل لازم دونستن که این عناصر رو برای بررسی دقیق دسته بندی کنن. اولین کسی که اقدام به انجام این کار کرد، آقای لاوازیه بود. این آقا عناصر رو به دستههای گاز، فلز، غیر فلز و عناصر زمین دستهبندی کرد.
سپس یک دانشمند دیگه اومد و این دسته بندیها رو جدیتر پیش برد. یعنی اینکه شباهتهای میان عناصر رو بررسی کرد و اونهایی که شبیه به هم بودن رو در یک دسته قرار داد. این دانشمند اهل روسیه در سال 1369 بر اساس افزایش جرم اتمی عناصر، اونها رو طبقهبندی کرد و در نهایت تونستن جدول مندلیف رو دستهبندی کنه.
عناصری که خواص شیمیایی یکسان دارن در یک ستون و عناصر با افزایش جرم مرتب در یک دوره قرار میگیرن. جدول اتمی که در شیمی دهم قرار داره، کامل ترین نوع جدول تناوبی هست و به دلیل اهمیتی که داره، سوالات زیادی ازش در کنکور مطرح میشه.
به همین دلیل بهتره که نکات کنکوری جدول تناوبی رو بدونین تا بهترین عملکرد رو در جواب دادن به تستهای کنکور داشته باشین.
اهمیت جدول تناوبی
ممکنه این سوال برای خیلی از دانش آموزا پیش بیاد که اهمیت جدول تناوبی چیه؟ یا اینکه اصلا چرا باید از این جدول و نکات مربوط بهش در کنکور سوال بیاد.
برای جواب دادن به این سوال باید بدونین که پایه یادگیری درس شیمی، درک جدول تناوبی هست و برای یادگیری الفبای شیمی بهتره که با این جدول خوش برخورد باشین و عناصر رو به خوبی یاد بگیرین.
کتاب شیمی دهم کلا به بررسی عناصر، آرایش اونها، خواص و عدد اتمی عناصر پرداخته. با کمک جدول تناوبی میتونیم به راحتی هر عنصر رو مطالعه کنیم و اگر این جدول رو بلد نباشیم، درس شیمی برای ما خیلی سخت و طاقتفرسا میشه.
گروه در جدول تناوبی
ردیفهای عمودی که در جدول مندلیف قرار دارن رو بهشون گروه میگیم. این گروهها آرایش الکترونی لایه ظرفیتشون شبیه به همه. پس میتونیم بگیم که در واقع خواص شیمیایی شبیه به هم دارن. 18 گروه در جدول تناوبی وجود داره و شماره گذاری اونها از سمت چپ به راست هست و هر گروه نام و خواص ویژه خودش رو داره:
- گروه یک: فلزات قلیایی هستن که در لایه آخر خود، یک الکترون دارن و میتونن با از دست دادن اون یک الکترون، به آرایش گازهای نجیب برسن. از خاصیت این گروه میتوان به واکنش پذیر بودن و نرم بودن اونها اشاره کرد. علاوه بر این هنگام تماس با آب واکنش شدیدی دارن و یک محلول بازی تولید میکنن.
- گروه دو: این گروه فلزات قلیایی خاکی هستن که در لایه آخری خود دو الکترون دارن و از این رو واکنش پذیری آنها نسبت به گروه یک کمتره. همچنین در مقایسه با فلزات قلیایی گروه یک چگالتر و سختتر هستن.
- گروه سه تا دوازده: عناصر واسطه همگی فلز هستن و واکنش پذیری اونها از فلزات قلیایی خاکی کمتره. از طرفی بی نظمی زیادی در آرایش الکترونی خود دارن.
- گروه سیزده تا شانزده: در این گروه عناصر مختلفی از جمله فلز، نافلز و حتی شبه فلز موجوده.
- گروه هفده: گروه هالوژنها نافلز بوه و در لایه آخر آرایش الکترونی خود فقط یک الکترون کم دارن. واکنش پذیری این گروه زیاد است و در صورت واکنش با فلزهای قلیایی، نمک تشکیل میدن. اگر یک عنصر از این گروه با هیدروژن واکنش بده، اسید تولید می شه. هنگام حرکت از بالا به پایین در هالوژنها، واکنش پذیریشون کمتر میشه چون شعاع اتمی به مراتب زیاد میشه.
- گروه هجده: گازهای نجیب آرایش الکترونی کاملی دارن و تمایل بسیار کمی دربرابر واکنش از خود نشون میدن.
- گروه هجده: گازهای نجیب آرایش الکترونی کاملی دارن و تمایل بسیار کمی دربرابر واکنش از خود نشون میدن.
تناوب در جدول تناوبی
در ابتدا جدول مندلیف بر اساس عدد جرمی مرتب شده بود. اما جدولهایی که الان مورد استفاده قرار میگیرن بر اساس عدد اتمی مرتب شدن که در کنار هم 7 تناوب رو ایجاد میکنن.
اگر از سمت چپ یعنی از سمت فلزات قلیایی به سمت راست یعنی گازهای نجیب حرکت کنیم، خواص عناصر بر اساس یک ترتیب خاصی تغییر میکنه. یعنی از چپ به راست خواص فلزی عناصر کمتر میشه و به جاش خاصیت الکترونگاتیوی بیشتر میشه.
روند تغییرات خاصیت فلزی در جدول
در جدول مندلیف خاصیت فلزی عناصر بر اساس یک فرمول خاصی تغییر میکنه. خب حالا این خاصیت فلزی یعنی چی؟ خاصیت فلزی یعنی اینکه اون اتم به چه میزان تمایل به از دست دادن الکترون داره.
در هر گروه از جدول، با حرکت از سمت بالا به سمت پایین، خاصیت فلزی اتمها بیشتر میشه و اگر در دوره جدول تناوبی از سمت چپ به راست حرکت کنیم، خاصیت فلزی هی کم و کمتر میشه.
روند تغییرات نقطه ذوب در جدول
نقطه ذوب به معنی دمایی هست که در اون یک ماده از حالت جامد خود، به حالت مایع تغییر شکل میده. هرچقدر که پیوند بین اتمها بیشتر و قویتر باشه، به مراتب نقطه ذوب هم بالاتر میره. چون باید دمای بیشتری برای از هم گسستن این پیوند ایجاد کنیم.
به طور کلی روند خاصی برای تغییرات نقطه ذوب عناصر در جدول وجود نداره اما بر اساس خاصیت عناصر، می تونیم بگیم که فلزات از نقطه جوش بالایی بهره مندن و بیشتر نافلزات، نقطه جوش پایینی دارن.
نکات مهم دیگر جدول مندلیف
علاوه بر این نکات کنکوری جدول تناوبی که با هم اونها رو بررسی کردیم. جدول مندلیف چندین نکته مهم دیگه هم داره که به خاطر سپردن اونها میتونه کمک کنه تا مسائل رو خیلی بهتر و دقیقتر حل کنین. این مسائل مهم شامل:
- تعداد عناصر جدول 118 تا هست.
- 8 شبه فلز در جدول تناوبی وجود داره.
- 17 نافلز رو برای جدول تعریف کردن.
- در دوره اول 2 عنصر قرار داره.
- در دوره دوم و سوم شاهد 8 تا عنصر هستیم.
- دوره 4 و 5 جدول 18 عنصر داره.
- دوره 6 و 7 هم از 32 تا عنصر برخورداره.
- شبه فلزهای جدول همگی جامد هستن.
- دوره 2 و 3 هرکدوم یک شبه فلز و دوره 4 و 5 و 6 هر کدوم 2 تا شبه فلز دارن.
- در گروههای 14 و 15 و 16 هر کدوم دو شبه فلز وجود داره.
- مهمترین و سوال خیزترین عناصر جدول مندلیف عناصر موجود در گروههای 1 و 2 و 13 تا 18 بوده و لانتانیدها و اکتینیدها هم بسیار مهم هستن.
جمعبندی
به طور کلی نکات جدول تناوبی خیلی زیاده، که باید هرکدوم رو برای درک بهتر از جدول یا به یک زبون دیگه درک بهتر از شیمی یاد بگیرین. ما هم در این مطلب سعی کردیم تا مهمترین و ابتداییترین نکاتی که برای یادگیری جدول مندلیف نیاز دارین رو براتون بررسی کنیم.
جدول مندلیف یکی از اون نکات مهم کنکوریه که دونستنش میتونه برای گرفتن یک درصد بهتر از شیمی در کنکور به کمک شما بیاد. پس لازمه که تمام نکات ریز و درشت این جدول رو برای خودتون دوره کنین و به درستی اونها رو یاد بگیرین.
اما اگر در یادگیری مسائل مرتبط با نکات کنکوری جدول تناوبی مشکل دارین، میتونین به وبلاگ فاب مراجعه کنین. توی این سایت هزاران مطلب از درسهای کنکوری برای شما وجود داره که میتونین با بررسی اونها و دیدن ویدئوهای آموزشی، درس شیمی و جدول مندلیف رو بهتر از روزهای قبل یاد بگیرینن
دیدگاه و نظرات
آموزش هر پایه سالانه فقط با روزی 1000 تومن