چطوری برنامهریزی درسی کنیم؟
شاید تا حالا هزار دفعه با خودتون گفته باشین: اصلا برنامهریزی درسی چیه؟ کی حوصله داره برنامه بنویسه؟ اووو حالا من بیام برنامه بنویسم، کی میخواد اجرا کنه؟ حالا از شنبه شروع می‌کنم. بذار از هفته دیگه و از این قبیل حرف‌ها.
باید همین جا بهتون بگم که بسه دیگه؛ دست از این افکار بیخودی بردارین. این جملات کلیشه‌ای و خسته کننده که مدام بین همه آدم‌ها و نه فقط دانش‌آموزان رد و بدل میشه رو کنار بذارین و روش صحیح برنامهریزی درسی رو یاد بگیرین.
اگه شما هم طرفدار دو آتیشه پادکست‌های آموزشی هستین و فرصت خوندن این مقاله رو هم ندارین، بهتون پیشنهاد می‌کنیم که پادکست آموزش برنامهریزی درسی رو گوش کنین و همراه رادیو پادکست فاب باشین🎧🎙📚
چگونه برنامهریزی درسی کنیم؟
برنامهریزی، پایه و اساس هر کاریه که بخواین شروع کنین. حالا میخواد درس خوندن باشه یا آپولو هوا کردن.
بذار راحت بهت بگم اگه تونستی زمانت رو با برنامهریزی اصولی مدیریت کنی، اون موقع میتونی روی همه کارهات و درس‌هات تسلط داشته باشی.
حالا این سوال واسه خیلی از دانش‌آموزان پیش میاد که اصلا چگونه برنامهریزی درسی کنیم؟ در ادامه این مقاله با ما همراه باشین تا نحوه برنامهریزی و بهترین روش درس خوندن رو یاد بدیم.
آموزش برنامهریزی درسی
فرقی نمی‌کنه که در حال مطالعه کدوم درس یا مبحث هستین؛ باید بدونین که داشتن برنامهریزی درسی به شما کمک میکنه تا مباحث رو به راحتی و برای مدت طولانی‌تری به خاطر بسپارین.
دونستن اصول برنامهریزی درسی، راهگشای شما در درس خوندنه. خیلی از دانش‌آموزان از هوش و استعداد کافی برخوردارن، اما چون برنامهریزی درستی ندارن، معمولا از دوستان و رقیبانشون عقب می‌مونن. برنامهریزی درسی هم مثل هر مهارت دیگه‌ای تکنیک‌های خاص خودش رو داره. بهترین روش برای جبران افت تحصیلی پایبندی به یک برنامهریزی درسی اصولیه.
چرا به برنامهریزی درسی نیاز داریم؟
برنامهریزی درسی یک راه موثر برای کمک در مسیر تحصیل شماست. مهم‌ترین مسئله برای دانش‌آموزان، زمانه. مدیریت زمان میتونه چالش برانگیز باشه. علاوه بر کلاس‌های درسی، احتمالاً کارهای دیگه مثل فعالیت‌های فوق برنامه، کلاس زبان، باشگاه و مواردی از این دست هم دارین که باید بهشون برسین.
دونستن نحوه برنامهریزی درسی به شما این امکان رو میده که ببینین وقتتون رو چطوری باید بگذرونین. همینطور به شما نشون میده که آیا زمان کافی برای انجام تکالیف، مطالعه برای آزمون‌ها، کلاس‌های فوق برنامه و... دارین یا نه. یک برنامهریزی دقیق و اصولی برای دانش‌آموزان اهمیت خیلی زیادی داره و به درس خوندنشون نظم و انضباط میده.
البته برنامهریزی هم مثل هر کار دیگه‌ای اصول و قواعد خودش رو داره که در ادامه بعضی از مهم‌ترین اون‌ها رو براتون آوردیم تا روش برنامهریزی درسی رو یاد بگیرین:
قدم اول؛ بررسی عادت‌های مطالعاتی
مهم‌ترین کاری که باید در اولین قدم انجام بدین اینه که نسبت به خودتون و عادت‌های مطالعاتی که دارین، شناخت کافی پیداکنین. شما باید نقاط ضعف و قوتتون رو بررسی کنین و بدونین که از مطالعه کدوم درس لذت می‌برین یا مطالعه کدوم مبحث برای شما کسل‌کننده‌ست؟ در چه ساعتی از روز بیش‌ترین بازده مطالعاتی رو دارین؟
اگه بلافاصله بعد از کلاس یک موضوع رو مطالعه کنین، مطالب رو بهتر حفظ می‌کنین یا اول به استراحت نیاز دارین؟ پاسخ به این دسته از سوالات باعث میشه که دیدگاه بازتری نسبت به برنامهریزی درسی داشته باشین و برنامه خودتون رو عاقلانه تنظیم کنین.
تعدادی از دانش‌آموزان بدون بررسی نقاط ضعف و قوت، برای همه دروس زمان و انرژی یکسانی صرف میکنن. همین موضوع باعث میشه که در آخر نتیجه قابل قبولی از درس خوندنشون نگیرن و از رقیبانشون عقب بمونن.
قدم دوم؛ برنامهریزی منعطف و معقول
برنامهریزی منعطف به چه معناست؟ ما در طول روز کارهای خیلی زیادی داریم که بعضی از اون‌ها غیرقابل پیش‌بینی هستن. مثلا به یک مهمونی دعوت میشین یا کلاس جبرانی دارین. در صورت بروز چنین شرایطی برنامهریزی درسی چه تغییری میکنه؟
برنامه شما باید به صورتی باشه که حتی در صورت بروز چنین وضعیتی تغییر چندانی نکنه؛ به بیان دیگه باید منعطف باشه. برای رسیدن به چنین برنامه‌ای بهتره بخشی از زمان روزانه خودتون رو خالی بذارین تا در مواقع اضطراری از اون استفاده کنین.
منظور از برنامهریزی معقول چیه؟ خیلی از دانش‌آموزان حالت ایده‌آلشون رو برای برنامهریزی در نظر می‌گیرن. مثلا در طول روز نهایت 3 ساعت مطالعه مفید دارن. اما برای برنامهریزی درسی، یک دفعه ساعت مطالعاتی‌شون رو به 7 ساعت ارتقا میدن.
شما باید پله به پله میزان مطالعه‌تون رو بالا ببرین و شرایط واقعی رو در نظر بگیرین؛ نه حالت ایده آل رو!
برنامهریزی درسی شما باید منعطف و معقول باشه. یعنی نه خیلی سخت‌گیرانه باشه و نه خیلی سهل‌انگارانه. این که شما بگین من از فردا روزی 10 ساعت درس می‌خونم به نظر خودتون قابل باور و منطقیه؟ قطعا خیر!
نه میتونین این برنامه رو عملی کنین و نه این که نتیجه درستی ازش می‌گیرین.
برای این که یک برنامهریزی درسی منعطف و معقول داشته باشین، اول باید ببینین سطح درسی شما چطوریه. درستون ضعیفه و نمراتتون پایینه؟ یا نمرات بالایی دارین و شاگرد اول کلاس هستین. شایدم نمراتتون نه خیلی بالا باشه و نه خیلی پایین. در هر صورت باید این مورد رو اول از همه مشخص کنین و بعد طبق اون برنامهریزی کنین.
برای مثال اگه نمراتتون توی درس ریاضی کمه، خب مسلما باید برای این درس ساعات بیش‌تری در نظر بگیرین. اما اگه توی درس ادبیات فارسی همیشه نمرات خوبی دارین و مباحثش رو زود یاد می‌گیرین، شاید نیاز نباشه که 3 ساعت در روز به این درس اختصاص بدین.
اگه برای فهم و درک مطالب درسی مشکل دارین، بیشتر باید روی درسنامه و کتاب درسی تمرکز و از یک منبع کمک آموزشی استفاده کنین که درس رو با زبونی ساده و قابل فهم توضیح داده باشه. اپلیکیشن آموزش درسی یکی از این منابع کمک آموزشی بسیار موثره.
قدم سوم؛ زمان مناسب برای مطالعه دروس
قطعا زمان مطالعه دینی با ریاضیات برابر نیست. دروس مختلف، ضرایب متفاوتی دارن که این بر می‌گرده به میزان اهمیت اون‌ها. برای مثال درس زیست‌شناسی با ضریب 12 برای دانش‌آموزان رشته تجربی اهمیت فوق‌العاده زیادی داره.
اینجاست که با توجه به نقاط قوت و ضعف و اهمیت دروس مختلف باید زمان مناسب برای مطالعه هر کدوم از اون‌ها رو مشخص کنین. البته مطالعه بعضی از دروس مثل زیست‌شناسی باید به صورت روزانه باشه. همینطور برای دروس عمومی میتونین پکیج‌های تست زنی تهیه کرده و تست حل کنین.
آگاهی از شرایط تحصیلی و هدفی که در ذهن دارین هم اهمیت خیلی زیادی داره. برای مثال برنامهریزی کنکور ریاضی با برنامهریزی کنکور انسانی کاملاً متفاوته و ساعت خوندن درس‌ها باید با هدفی که دارین هماهنگ باشه.
قدم چهارم؛ اولویت‌بندی در برنامهریزی درسی
اول از همه باید یک لیست از همه کارهای شخصی و غیر درسی رو بنویسین و برای هر کدوم از اون‌ها زمان دقیق مشخص کنین.
بعد از اون، همه دروسی که باید بخونین رو روی کاغذ بیارین و برای هر کدوم از اون‌ها طبق زمانی که دارین، امتحاناتی که در پیشه، حجم مطالب و میزان ضعف و قوتتون، زمانی رو برای مطالعه تعیین کنین.
مطالعه فصل پنجم ریاضی یازدهم، شرکت در کلاس آنلاین، 50 تست دینی و... هر کاری که دارین رو بنویسین. حالا بر اساس اهمیت و مهلت انجام، اون‌ها رو اولویت‌بندی کرده و به ترتیب در برنامهریزی درسیتون وارد کنین. دقت داشته باشین که جدول برنامهریزی شما هم باید روزانه باشه و هم هفتگی.
چه بهتر که شما یک برنامهریزی درسی سالانه هم داشته باشین تا یک مقطع تحصیلی رو با برنامه اصولی پیش ببرین. اما اصلا نگران نباشین، نیاز نیست از همون اول به این حجم از برنامهریزی ماهانه و سالانه فکر کنین.
وقتی که داشتن برنامهریزی درسی روزانه رو برای خودتون تبدیل به عادت کنین، مطمئن باشین که برنامهریزی ماهانه و سالانه دیگه برای شما کاری نداره. این کار به شما کمک میکنه تا با دید بازتری برنامه‌تون رو تنظیم کنین و کارهای مهم‌تر رو زودتر انجام بدین.
قدم پنجم: تعیین هدف برای مطالعه
برای خودتون هدف تعیین کنین؛ مثلا تعیین کنین که من تا پایان این ماه که امتحان دارم باید شش بار درس اول تا پنجم رو کامل خونده باشم. یا میتونین برای هر هفته و هر روزتون هم اهداف کوتاه مدت به این شکل تعیین کنین. میتونین این اهداف رو روی کاغذ یا داخل دفتر برنامهریزی بنویسین که مدام جلوی چشم‌تون باشه. این کار یکی از اصول برنامهریزی درسیه.
قدم ششم؛ زمانی برای استراحت و تفریح در نظر بگیرین
مغز ما برای اینکه حداکثر کارایی خودش رو نشون بده به استراحت و تفریح نیاز داره. خیلی از دانش‌آموزان تصور میکنن که استراحت کردن، اون‌ها رو از صندلی دانشگاه‌های برتر کشور دور میکنه در حالی که اصلا چنین چیزی نیست! پس لازم نیست بیست و چهار ساعته مطالعه کنین.
کافیه تعادل بین درس خوندن و استراحت کردن رو حفظ کنین و همون‌طور که برای درس خوندن برنامهریزی می‌کنین، برای تفریح هم برنامه خاص خودتون رو داشته باشین. این تفریح و سرگرمی از کتاب خوندن و موزیک گوش دادن تا سفر رفتن و دیدن جاهای تفریحی میتونه متغیر باشه و کاملا به شما بستگی داره.
خیلی از دانش‌آموزان هستن که بی‌وقفه و ساعت‌ها درس می‌خونن. مثلا به خودشون میان و میبینن که 5 ساعته دارن تاریخ می‌خونن. اینجا باید بهتون بگم که اگه بدون استراحت پشت سر هم درس بخونین، بازدهی شما میاد پایین و تمرکزتون رو از دست می‌دین.
با این کار قدرت حافظه‌تون هم کم میشه و احتمال اینکه خیلی از مباحثی که خوندین یادتون بره زیاده. بنابراین روش صحیح برنامهریزی درسی اینه که حتما بین ساعات مطالعه، دقایقی رو هم برای استراحت در نظر بگیرین. استاندارد استراحت برای هر یک ساعت و نیم مطالعه 15 دقیقه تعیین شده.
همه ما در کنار تمام مشغله‌هایی که داریم، برای شارژ شدن و امید به ادامه دادن نیاز به گزینه‌های تفریحی داریم. این گزینه‌ها میتونه سفر و یا رفتن به پیک نیک باشه😉
شما هم برای اینکه خستگی درس خوندن رو از خودتون دور کنین و با انرژی بیشتر بتونین ادامه بدین باید از این گزینه‌های تفریحی توی برنامه‌تون داشته باشین. این پایین چند تا از کارهایی که میتونین برای تفریح انجام بدین رو نوشتیم:
- مدیتیشن
- طبیعت‌گردی و کوهنوردی
- مطالعه کتاب غیر درسی و رمان
- دیدن فیلم و سریال مورد علاقه
- رفتن به باشگاه و انجام ورزش‌هایی مثل سنگ‌نوردی، شنا و اسکی
- کارهای هیجان‌انگیز مثل رفتن به اتاق فرار، گیم و سینما چند بعدی
پیدا کردن بهترین گزینه‌های تفریحی برای دانش‌آموزان میتونه کار سختی باشه. بهتره با تمرکز روی علایقتون و با توجه به تایمی که در برنامه‌تون وجود داره، گزینه‌های در دسترستون رو بررسی کنین.
قدم هفتم؛ تعهد به برنامهریزی درسی
"یکی را گفتن: عالم بی عمل به چه ماند؟ گفت: به زنبور بی عسل."
تعهد به برنامهریزی درسی هم مثل همین روایت بالاست. هر چقدرم که شما برنامه بنویسین و پیش مشاور برید ولی در نهایت به برنامه درسیتون عمل نکنین، هیچ سودی عاید شما نمی‌شه. پس طوری برنامه بنویسین که بتونین اون رو اجرا کنین. نه خیلی به خودتون سخت بگیرین که از درس خوندن زده بشین و نه اینقدر راحت که از درس‌ها جا بمونین.
اجرا نکردن برنامه درسی باعث میشه که شما احساس بدی به خودتون پیدا کنین و اعتماد به نفستون رو از دست بدین. پس هر طور که شده برنامه درسیتون رو اجرا کنین.
خیلی از دانش‌آموزان در برنامهریزی توانایی خیلی بالایی دارن، اما در اجرای برنامه ضعیفن. مهم‌ترین بخش هر برنامهریزی درسی تعهد به عملی کردن اون برنامه‌ست. در غیر این صورت برنامه درسی نمیتونه هیچ کاربردی برای شما داشته باشه. برای گرفتن نتیجه مناسب باید صبر داشته باشین و مو به مو برنامه رو اجرا کنین.
خودتون رو به اجرای برنامه عادت بدین و روحیه کمالگرایی‌تون رو کنار بذارین. اشکالی نداره اگه نتونستین بخشی از برنامه روزانه‌تون رو انجام بدین؛ مهم اینه که باقی کارهاتون رو نصفه و نیمه رها نکنین.
قدم هشتم: تکنیک مدیریت زمان در برنامهریزی درسی
مدیریت زمان یکی از مهارت‌های مهمیه که هر دانش‌آموزی باید یاد بگیره. با مدیریت زمان میتونین بهتر از وقتتون استفاده کنین، درس‌هاتون رو بهتر مطالعه کنین، کارهاتون رو به موقع انجام بدین و از استرس و خستگی جلوگیری کنین. برای مدیریت زمان در برنامهریزی درسی، شما باید سه مرحله رو طی کنین:
مرحله اول (تعیین اهداف و اولویت‌ها)
در این مرحله شما باید بدونین که چه چیزهایی برای شما مهم هستن. شما باید اهدافتون رو برای ترم، هفته و هر روزتون تعیین کنین و اولویت‌بندی داشته باشین. برای این کار میتونین از تکنیک‌هایی مثل ماتریس، آیزنهاور، قانون ۸۰/۲۰ یا اصل پارتو استفاده کنین.
این تکنیک‌ها به شما کمک میکنن که کارهاتون رو به چهار دسته تقسیم کنین: مهم و فوری، مهم و غیرفوری، غیرمهم و فوری و غیرمهم و غیرفوری. شما باید بیشتر وقتتون رو به کارهای مهم و فوری و کمتر وقتتون رو به کارهای غیرمهم و غیرفوری اختصاص بدین.
مرحله دوم (طراحی برنامه زمانی)
در این مرحله شما باید برنامهریزی کنین که چه زمانی و چه مدت به هر کاری بپردازین. شما باید برنامه‌های ترمی، هفتگی و روزانه داشته باشین و زمان‌های مشخصی رو برای مطالعه، تمرین، مرور، امتحان، استراحت و سایر کارها تعیین کنین.
برای این کار میتونین از تکنیک‌هایی مثل تقویم ترمی، برنامه هفتگی، برنامه روزانه و تکنیک پومودورو استفاده کنین. این تکنیک‌ها به شما کمک میکنن که زمانتون رو به صورت موثر و کارآمد برنامهریزی و از اتلاف وقت جلوگیری کنین.
مرحله سوم (اجرا و ارزیابی برنامه زمانی)
در این مرحله شما باید برنامه‌تون رو عملی و نتایجش رو ارزیابی کنین. شما باید به برنامه‌تون پایبند باشین و از هرگونه حواس پرتی و مزاحمت جلوگیری کنین؛ همچنین باید فضای مناسبی رو برای مطالعه انتخاب و از منابع مفید و مناسب استفاده کنین.
باید از وسواس و کمال‌گرایی در مطالعه خودداری کنین و برای خودتون زمان استراحت و تفریح در نظر بگیرین. شما باید در پایان هر روز، هفته و ترم، برنامه‌تون رو بازبینی و نقاط قوت و ضعفتون رو شناسایی کنین.
قدم آخر: ارزیابی هفتگی و ماهانه
موضوع بعدی که باید بهش فکر کنین اینه که فقط به برنامهریزی اکتفا نکنین و حتما آخر هر هفته و هر ماه یک ارزیابی از خودتون داشته باشین. این ارزیابی بهتون کمک میکنه که نقاط ضعف و قوتتون رو بشناسین، روی نقاط قوتتون بیشتر کار کرده و نقاط ضعفتون رو هم برطرف کنین.
ارزیابی نهایی به شما کمک میکنه که نگاه کامل‌تری نسبت به وضعیت درسیتون داشته باشین و بدونین که هر لحظه چه کاری باید انجام بدین تا در مسیر پیشرفت باقی بمونین. با ارزیابی آخر هفته و آخر ماه، خودتون و دانشتون رو به چالش می‌کشین و اینطوری روز به روز پیشرفت می‌کنین.
دانلود جدول برنامهریزی درسی pdf
استفاده از جدول برنامهریزی، میتونه به افکار شما نظم بده و بهتون کمک کنه که بهتر برنامه خودتون رو جلو ببرین. در ادامه میتونین جدول برنامهریزی رو به صورت پی دی اف دانلود کنین.
چگونه با چند قدم ساده برنامهریزی درسی کارآمدی داشته باشیم؟
- تهیه یک لیست از همه کارهایی که باید انجام بدین
- نوشتن برنامه درسی به صورت دقیق
- طراحی یک جدول برنامهریزی روزانه و هفتگی
- تهیه منابع مطالعاتی مورد نیاز و مناسب
- تفکیک دروس ساده و دشوار
- خودارزیابی روزانه، هفتگی و ماهانه
- تهیه دفتر برنامهریزی
اپلیکیشن برنامهریزی درسی
بهتره که خودتون با در نظر گرفتن شرایط و عادت‌های مطالعاتی که دارین، یک برنامهریزی اصولی برای خودتون ایجاد کنین، اما اگه می‌بینین که توانایی انجام این کار رو ندارین، میتونین از اپلیکیشن برنامهریزی درسی کمک بگیرین. در ادامه چندین اپلکیشن رو نام می‌بریم که میتونین برای ایجاد یک برنامهریزی از اون‌ها کمک بگیرین:
- Chipper
- Todait
- Egenda
- My Study Life
- Power Planner
فاب فرصت آموزش برابر
فاب، با شعار فرصت آموزش برابر، برای همه دانش‌آموزان با هر سطح درسی و هر کجای ایران که هستن، فرصتی ایجاد کرده که می‌تونن با کیفیت بالاتر درس بخونن.
اپلیکیشن آموزشی فاب، دوره‌های آموزشی همه دروس رو از پیش‌دبستانی تا کنکور به صورت تدریس و آموزش ویدئویی ارائه داده. شما میتونین خیلی راحت و از هر جای ایران که باشین به این اپلیکیشن دسترسی داشته باشین.
فاب برای تهیه دوره هر درس در ماه فقط 10 هزار تومان در نظر گرفته و این یعنی هر دانش‌آموزی میتونه خیلی راحت به بهترین اساتید برای آموزش درسی که مد نظر داره، دسترسی داشته باشه.
پس همین الان به صفحه اصلی فاب برید و اپلیکیشن فاب رو از این صفحه به صورت مستقیم دانلود و نصب کنین.
جمع‌بندی
این حکایت را که نقد وقت ماست گر تمامش می‌کنی اینجا رواست
در این مقاله از وبلاگ فاب، با تکنیک‌های برنامهریزی درسی و نکات مهم اون آشنا شدین و روش برنامهریزی درسی رو یاد گرفتین. به یاد داشته باشین که نوشتن برنامهریزی به خودی خود تضمین کننده موفقیت شما نیست؛ بلکه این تعهد در اجرای برنامه‌ست که احتمال موفقیت رو افزایش میده. همون‌طور که در بالا هم گفتیم، کل این نکات یک طرف و تعهد به برنامه درسی هم یک طرف دیگه.
همینطور استفاده از منابع آموزشی مناسب هم به اندازه برنامهریزی درست اهمیت داره. توصیه می‌کنیم که به اپلیکیشن فاب سری بزنین تا بتونین با کمترین هزینه، به بهترین فیلم‌های آموزشی دسترسی پیدا کنین. کافیه فقط یکبار امتحان کنین!
باید نسبت به عادت‌های مطالعاتی و نقاط ضعف و قوتتون شناخت کافی داشته باشین و بر اساس اون برنامهریزی کنین.
بسته به اهمیت درس‌ها و میزان تسلط شما بر اون متفاوته.
خیر، این تعهد شما به اجرای برنامه‌ست که موفقیت رو تضمین میکنه.
