آشنایی با منشور حقوق دانش‌آموزان
شده تا حالا به این فکر کنین که آیا دانش‌آموزان در طی سال‌های تحصیل خودشون، حق و حقوق خاصی دارن یا نه؟
در منشور حقوق دانش‌آموزان آموزش و پذیرش، حقوق فردی و اجتماعی دانش‌آموزان در نظر گرفته شده. در هر کشوری، هدف آموزش و پرورش، آماده کردن دانش‌آموزان برای حضور فعال در جامعه و پذیرش نقش‌های اجتماعیه.
منشور ملی حقوق دانش‌آموز، توسط آیین‌نامه‌ها و مصوبات، از حق و حقوق قانونی دانش‌آموزان حمایت می‌کنه. این منشور برای دانش‌آموزان در رده سنی شش تا بیست سال تدوین شده و موارد مختلفی رو در بر می‌گیره. هدف اصلی این منشور، پایبندی به قانون و ایجاد شرایط رفاه وآسایش برای دانش‌آموزانه، برای آشنایی بیشتر با حق و حقوق دانش‌آموزان، این مقاله از اپلیکیشن آموزشی فاب رو دنبال کنین.
حقوق اساسی دانش‌آموز
در منشوری که برای حقوق دانش‌آموزان تنظیم شده، یک سری حقوق اساسی برای هر دانش‌آموز وجود داره که بهتره از اون مطلع باشین. حقوق اساسی دانش‌آموز بر اساس این منشور شامل موارد زیر میشه:
- دانش‌آموز از حق آزادی بیان و عقیده برخورداره؛
- با دانش‌آموزان باید با رفتاری منصفانه و عادلانه رفتار بشه؛
- دانش‌آموزان باید در مورد تعرضات جسمانی و روانی در امان باشن؛
- دانش‌آموزان نباید در موارد شخصی مثل لباس، کمد، وسایل و غیره مورد تجسس قرار بگیرن؛
- نیازهای دانش‌آموزان بی‌سرپرست باید توسط دولت تامین بشه.
حقوق آموزشی دانش‌آموز
بخشی از منشور حقوق دانش‌آموزان مختص به حقوق آموزشی دانش‌آموز میشه. اطلاع از این حقوق، خالی از لطف نیست:
- دانش‌آموزان می‌تونن از مدرسان توانمند در راستای علم و اخلاق استفاده کنن؛
- دانش‌آموزان غیر فارسی زبان می‌تونن از امکانات ویژه یادگیری زبان بهره‌مند بشن؛
- سنجش توانایی ذهنی و جسمی دانش‌آموزان، باید پیش از ورود به مدرسه سنجیده بشه تا آموزشی متناسب با توانمندی‌شون دریافت کنن؛
- دانش‌آموزان باید به طور یکسان از امکانات آموزشی استفاده کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن به صورت آزادانه درمورد مسائل و امکانات آموزشی نظر بدن و تذکرات به دانش‌آموزان باید طبق قوانین و مقررات باشه؛
- دانش‌آموزان استثنایی باید از آموزش‌های ویژه متناسب با توانایی‌های ذهنی و جسمی برخوردار باشن؛
- دانش‌آموزان زبان مورد علاقه‌شون رو می‌تونن انتخاب کنن و آموزش‌های لازم رو ببینن؛
- دانش‌آموزان برای رشد کامل شخصیتشون باید از آموزش‌های مطلوب برخوردار بشن؛
- دانش‌آموزان با اقلیت‌های مذهبی می‌تونن از آموزش‌های متناسب با باور و عقاید مذهبی مربوط به خودشون استفاده کنن؛
- به دلیل آمادگی بیشتر دانش‌آموزان برای مقابله با بلای طبیعی باید آموزش‌های ویژه به اون‌ها داده بشه؛
- دانش‌آموزان حق دارن از آموزش‌های مربوط به حقوق جنسی برخودار باشن؛
- براساس منشور حقوق دانش‌آموزان، در آموزش‌های رسمی آموزش و پرورش باید حقوق شهروندی و مهارت‌های اجتماعی رعایت شده باشه؛
- دانش‌آموزان در نظام آموزشی می‌تونن با فرهنگ بومی، ملی و فرهنگ ملت‌های دیگه آشنا بشن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن تا پایان مقطع متوسطه از آموزش‌های رایگان استفاده کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن در زمان تحصیل از امکانات آموزشی و کمک آموزشی مثل کتابخانه، اینترنت و غیره مطابق با شرایط روز استفاده کنن.
حقوق ضمن آموزشی دانش‌آموز
یک سری حقوق ضمن آموزشی وجود داره که در منشور حقوق دانش‌آموزی بهش پرداخته شده:
- مراکز و مؤسسات آموزشی باید دانش‌آموز رو نسبت به مقررات آموزشی آگاه کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن به صورت آزادانه توی اجتماعات و تشکیلات اجتماعی شرکت کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن نشریات دانش‌آموزی خودشون رو منتشر کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن از فعالیت‌های فوق برنامه استفاده کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن برای یادگیری بهتر از مطالب متنوع و شادی بخش استفاده کنن؛
- پدرو مادرها با هماهنگی مدیران آموزشی می‌تونن روی فعالیت‌های آموزشی فرزندانشون نظارت کنن.
حقوق مربوط به آزمون دانش‌آموز
بخش دیگه‌ای از منشور حقوق دانش‌آموزان مربوط به آزمون دانش‌آموزی میشه:
- دانش‌آموزان حق دارن متناسب با برنامه‌های آموزشی و روش‌های علمی آزمون بدن؛
- مدارس و موسسات علمی باید هم‌زمان با برنامه آموزشی، برنامه آزمون رو برای دانش‌آموزان در نظر بگیرن؛
- دانش‌آموزان با اعلام برنامه آموزشی باید از برنامه آزمون و زمان اعلام نتایج آگاه بشن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن برای آگاهی از نحوه عملکردشون درآزمون، برگه آزمونشون رو بازبینی کنن؛
حقوق بهداشتی دانش‌آموز
بخش بعدی منشور حقوق دانش‌آموزان، مربوط به حقوق بهداشتی دانش‌آموز میشه.
- دانش‌آموزان باید امکانات بهداشتی و درمانی مورد نیاز رو در محیط آموزشی در اختیار داشته باشن؛
- برای پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها دانش‌آموزان باید از مراقبت‌های بهداشتی و معاینات پزشکی لازم برخوردار باشن؛
- دانش‌آموزان باید در محیط آموزشی متناسب با سنشون به تحصیل بپردازن؛
- دانش‌آموزان برای تامین بهداشت روانی و جسمانی باید در محیطی سالم و امن آموزشی تحصیل کنن؛
- دانش‌آموزان می‌تونن از فرصت‌های رایگان و یکسان در امور تربیت بدنی و ورزشی برخوردار باشن؛
- دانش‌آموزان باید درمحیط آموزشی پرونده بهداشتی و سلامت داشته باشن؛
- دانش آموزان باید متناسب با نیازهای سن رشدشون از تغذیه مناسبی برخوردار باشن، بنابراین سازمان آموزش و پرورش در صورت ناتوانی مالی خانواده‌ها باید این امکانات رو در اختیار دانش‌آموزان قرار بده؛
حقوق دادرسی دانش‌آموز
یک قسمتی از منشوری که برای حقوق هر دانش‌آموز تنظیم شده، مربوط به حقوق دادرسی دانش‌آموزان میشه که در ادامه اون‌ها رو بررسی می‌کنیم:
- دانش‌آموزان باید در صورت ارتکاب جرم و محرز شدن از طرف دادگاه، از مجازاتی جایگزین شلاق و زندان بهره‌مند بشن؛
- مسائل قضایی که مربوط به دانش‌آموزه، باید در دادگاه تخصصی و با حضور قضات مسلط به مسائل آموزش و پرورش انجام بشه؛
- یکی از حقوق دانش‌آموزان، بهره‌مندی از تخفیفات و رسیدگی به اتهامات و جرایم در امور قضایی هست. البته این تخفیفات باید مستقیما از طرف خود قاضی صادر بشه.
- حق وکالت تسخیری با همکاران وکلای متخصص در زمینه تخلفات و جرایم مربوط به سنین دانش‌آموزی از حقوق دانش‌آموزانه.
- حق بهره‌مندی از رسیدگی به امور قضایی در دادگاه غیرعلنی به دانش‌آموزان اختصاص داده شده.
- دانش‌آموزانی که به کانون‌های اصلاح و تربیت سپرده میشن، از حق درخواست تجدید نظر دادگاه برخوردارن.
- دانش آموزان می‌تونن از حق داشتن نماینده حقوقی ویژه از سوی آموزش و پرورش در دادگاه‌ها بهره‌مند بشن.
حمایت‌های خاص دانش‌آموزی
حمایت‌های خاصی در منشور حقوق دانش‌آموزی وجود داره:
- دانش‌آموزان باید نسبت به حوادث و بیماری‌ها، چه در محیط آموزشی و چه در خارج از محیط آموزشی بیمه بشن؛
- دانش‌آموزان باید درمورد اقدامات تروریستی و جرایم سازمان یافته دیگه، مصونیت داشته باشن؛
- دانش‌آموزان باید در زمینه بهره‌کشی‌های اقتصادی و سوءرفتارهای جنسی مورد حمایت نظام آموزشی قرار بگیرن؛
- دولت باید از حضور دانش‌آموزان زیر پانزده سال در درگیری‌های نظامی داخلی جلوگیری کنه؛
- دانش‌آموزان با تفاوت‌های مذهبی، زبانی، قومیتی، سنی و غیره همگی در مقابل قانون از حقوق برابر و یکسانی برخوردار هستن؛
- دانش‌آموزان با اقلیت‌های دینی و مذهبی مختلف، با توجه به نیازهای ویژه خودشون از شرایط یکسانی برخوردار هستن؛
- دانش‌آموزان مهاجر با تابعیت غیر ایرانی باید از تمام حقوق مربوط به دانش‌آموزان ایرانی برخوردار باشن؛
- دانش‌آموزان باید در مورد محافظت از محیط زیست و استفاده درست از منابع طبیعی آموزش‌های لازم رو ببینن؛
جمع‌بندی
دانش‌آموزانی که به حقوق خودشون واقف هستن و با منشور حقوق دانش‌آموزان آشنایی کافی دارن، بهتر می‌تونن در آینده نقش‌های اجتماعی رو بر عهده بگیرن و حقوق قانونی خودشون رو دریافت کنن. معلمان و کادر آموزشی باید دانش‌آموزان رو با حقوقشون بیشتر آشنا کنن.
نظام آموزش و پرورش، وظیفه داره دانش‌آموزان رو برای حضور فعال در جامعه و پذیرش نقش‌های اجتماعی مختلف آماده کنه؛ اما در این میان، اطلاع‌رسانی زیادی در مورد حقوق دانش‌آموزی نشده و در صورت عدم آگاهی از این حقوق آسیب‌های زیادی به دانش‌آموزان وارد شده و ممکنه حقوقشون پایمال بشه. دانش‌آموزان باید بدونن از چه حقوقی برخوردارن و بر اساس اون‌ها می‌تونن از خودشون دفاع کنن.
همچنین اگه می‌خواین در مورد مهم‌ترین ویژگی‌های دانش‌آموزان موفق بدونین می‌تونین مقاله مربوط به این موضوع رو در مجله آموزشی فاب دنبال کنین.
منشور حقوق دانش‌آموزی شامل آیین نامه‌ها و مصوباتیه که حق و حقوق قانونی دانش‌آموزان رو در برمی‌گیره.
هدف اصلی این منشور قانونمندی و محیا کردن شرایط رفاه و آسایش برای دانش‌آموزان است.
دانش‌آموزان با استفاده از منشور حقوق دانش‌آموزان بهتر می‌تونن در آینده نقش‌های اجتماعی رو برعهده بگیرن و حقوق قانونی خودشون رو دریافت کنن.
