مهدیه حاجی‌حسینیبه‌روز رسانی: ۱۴۰۳/۰۹/۲۱
524
آشنایی کامل با روش‌های یادگیری تعاملی
عناوین مهمی که در این مقاله می‌خوانیم :
یادگیری تعاملی یکی از رویکردهای آموزشیه که به تعامل فعال دانشآموزها با مطالب درسی، معلم‌ها و همکلاسی‌ها تأکید داره. این روش برخلاف روش‌های سنتی که بیشتر مبتنی به انتقال یک‌طرفه اطلاعات از معلم به دانش‌آموزن، دانش‌آموزان رو در فرایند آموزش فعال می‌کنه.
روش‌های آموزشی که دانش‌آموز رو به ساکت بودن سر کلاس تشویق می‌کرد و انتظار داشت حرف زدن معلم تنها راه آموزش مطالب باشه، دیگه یک روش منسوخ شده به حساب میاد.
یادگیری فعال می‌تونه به بهبود درک و آموزش مفهومی، افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان و تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی اون‌ها منجر شه. روش‌نوین آموزشی بیشتر از هر چیزی روی افزایش یادگیری در دانش‌آموزان تاکید دارن.
در این مقاله به بررسی روش‌های مختلف یادگیری تعاملی می‌پردازیم و مزایا و چالش‌های هر کدوم رو بررسی می‌کنیم.
یادگیری تعاملی چیست؟
یادگیری تعاملی، روش‌هایی آموزشی با تمرکز روی شریک کردن دانشآموزها در فرایندهای آموزشین. در این روش، دانشآموزها با مطالب درگیر میشن، سوال می‌پرسن و به دنبال جواب سوال‌ها می‌گردن. این درگیری بین دانش‌آموز و موضوعات درسی، به ماندگاری و فهم عمیق مطالب کمک می‌کنه. هدف اصلی در این روش‌ها تقویت مهارت یادگیریه.
استفاده از تکنولوژی بخشی جدانشدنی از روش‌های یادگیری تعاملیه که به مشارکت برابر و موثر همه دانشآموزها کمک می‌کنه. آموزگارها دیگه ماشین ارائه یک‌طرفه مطالب نیستن و نقش تسهیل‌گر آموزشی رو به عهده می‌گیرن.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی و ارتباط بین دانشآموزها هم باعث میشه تا همه دانشآموزها و معلم به شریک‌هایی در مسیر گسترش دانش تبدیل بشن و وابستگی به آموزگار از بین بره.
وقتشه بعضی از روش‌های یادگیری تعاملی رو با هم مرور کنیم:
یادگیری مسئله محور PBL
یادگیری مسئله محور (Problem Based Learning) یکی از روش‌های مؤثر در یادگیری تعاملیه. محور اصلی این روش، رو به رو کردن فراگیر در شروع جلسه و قبل از انتقال مطالب آموزشی با مسئله‌های واقعیه.
در روش‌های سنتی حجم زیادی از مطالب به دانش‌آموز منتقل میشه؛ اما ذهن دانشآموزها بدون ساختن ارتباط قوی بین مطالب نمی‌تونه مدت زیادی این مسائل رو به خاطر بسپره و به سرعت فراموش میشن.
در روش یادگیری تعاملی مسئله محور، دانش‌آموزان با مسائل واقعی و پیچیده رو به رو میشن و فرصتی دارن تا به زمان‌هایی که به مشکلات مشابه برخورد کردن فکر کنن، سوال بپرسن و به‌طور گروهی راه‌حل‌هایی برای این مسائل پیدا کنن. این روش به دانش‌آموزان کمک می‌کنه تا مهارت‌های تفکر انتقادی، حل مسئله و همکاری رو تقویت کنن.
مزایای یادگیری مسئله محور
- بهبود مهارت‌های حل مسئله: مواجهه با مسائل واقعی، توانایی‌های تحلیل و حل مسائل رو تقویت می‌کنه.
- افزایش انگیزه: کار بر روی مسائل واقعی و مرتبط با زندگی روزمره می‌تونه انگیزه دانش‌آموزان رو افزایش بده و مشارکت و درگیری با موضوع رو بیشتر بکنه.
- تقویت همکاری: کار گروهی، مهارت‌های ارتباطی و همکاری دانش‌آموزان رو بهبود می‌بخشه.
چالش‌های یادگیری مسئله محور
- زمانبر بودن: ممکنه استفاده از این روش زمان بیشتری نسبت به روش‌های سنتی نیاز داشته باشه.
- هدایت دقیق: معلمان باید به‌دقت گروه‌ها رو هدایت کنن تا بحث‌های دانشآموزها، از مسیر اصلی منحرف نشه.
- منابع و تجهیزات خاص: ممکنه طرح برخی مسائل به منابع و تجهیزات خاصی نیاز داشته باشه که در دسترس دانشآموزها نباشن.
یادگیری مشارکتی
یادگیری مشارکتی یکی دیگه از روش‌های یادگیری تعاملیه که در اون دانش‌آموزان به گروه‌های کوچک سه یا چهار نفره تقسیم میشن و در این گروه‌ها با هم مشارکت می‌کنن تا به اهداف مشترکی دست پیدا کنن.
در انتها دانش‌آموزان، روش‌های همکاری و نتایجی که به دست آوردن رو برای کلاس ارائه میدن. این روش روی همکاری، ارتباط مؤثر و مسئولیت‌پذیری تأکید می‌کنه.
در روش‌های سنتی آموزشی، همیشه جای خالی فرصتی برای رشد مهارت‌های فردی حس میشه؛ مهارت‌هایی مثل هدف‌گذاری، برنامه‌ریزی جمعی یا توانایی رهبری. توصیه میشه تا در این روش، همه اعضای گروه به نوبت سرگروه بودن رو تجربه کنن تا مهارت‌های رهبری و مسئولیت‌پذیری همه دانش‌آموزان تقویت بشه.
مزایای یادگیری مشارکتی
- تقویت مهارت‌های اجتماعی: یادگیری مشارکتی به دانش‌آموزان کمک می‌کنه تا مهارت‌های اجتماعی و گروهی رو در خودشون تقویت کنن.
- افزایش درک مفهومی: تبادل نظر و بحث در گروه‌ها می‌تونه به درک عمیق‌تر مطالب کمک کنه.
- افزایش انگیزه: کار گروهی می‌تونه انگیزه دانش‌آموزان برای مشارکت رو افزایش بده.
چالش‌های یادگیری مشارکتی
- توزیع نابرابر وظایف: در برخی مواقع ممکنه دانش‌آموزی بیشتر از بقیه کار کنه و یا بعضی از دانشآموزها از زیر کار در برن.
- مدیریت دقیق: معلمان باید به‌دقت گروه‌ها رو مدیریت کنن تا اطمینان حاصل کنن که همه اعضا مشارکت فعال دارن.
- چالش‌های ارتباطی: ممکنه برخی دانش‌آموزان در ارتباط با دیگران دچار مشکل باشن یا نیازهای خاصی داشته باشن که نیاز به توجه و حمایت بیشتری داره.
یادگیری مبتنی بر بازی GBL
یادگیری مبتنی بر بازی (Game Based Learning) یکی از روش‌های جذاب و مؤثر در یادگیری تعاملیه. در این روش از بازی‌ها و فعالیت‌های بازی‌محور برای آموزش مفاهیم و مهارت‌ها استفاده میشه. بازی‌ها می‌تونن به دانش‌آموزان کمک کنن تا با مفاهیم درسی به‌صورت عملی و جذاب آشنا بشن.
بازی اولین راه یادگیری انسانه. همه نوزادها و کودکان با بازی دنیا رو می‌شناسن و رفتارهای پایه‌ای انسانی رو یاد می‌گیرن. با این وجود وقتی به سن خاصی می‌رسن، بازی رو کنار می‌گذارن و یکی از موثرترین روش‌های آموزشی به کلی فراموش میشه.
استفاده از بازی‌های رومیزی، فیزیکی یا دیجیتالی یک استراتژی برای درک عمیق مسائله که در فضایی دوستانه و رقابتی مطالب جدید رو به دانشآموزها انتقال میده.
مزایای یادگیری مبتنی بر بازی
- افزایش انگیزه و مشارکت: بازی‌ها می‌تونن به‌طور قابل‌توجهی انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان رو افزایش بدن.
- یادگیری عملی: بازی‌ها می‌تونن به دانش‌آموزان کمک کنن تا مفاهیم رو به‌صورت عملی و تجربی یاد بگیرن.
- تقویت مهارت‌های حل مسئله: بسیاری از بازی‌ها به تفکر استراتژیک و حل مسئله نیاز دارن که به تمرینی برای توسعه این مهارت‌ها تبدیل میشن.
چالش‌های یادگیری مبتنی بر بازی
- منابع و تجهیزات خاص: برخی بازی‌ها نیاز به تجهیزات خاصی دارن که ممکنه به راحتی در دسترس همه نباشه.
- احتمال انحراف از هدف: اگر بازی‌ها به‌درستی طراحی و هدایت نشن، ممکنه دانش‌آموزان از هدف آموزشی منحرف بشن.
- زمانبر بودن: یادگیری مبتنی بر بازی زمان خیلی بیشتری نسبت به روش‌های سنتی نیاز داره.
یادگیری پروژه محور PjBL
یادگیری پروژه محور (Project Based Learning) یکی دیگه از روش‌های یادگیری تعاملیه که در اون دانش‌آموزان با انجام پروژه‌های واقعی و عملی، آموزش می‌بینن. این روش به دانش‌آموزان کمک می‌کنه تا مهارت‌های مختلفی از جمله برنامه‌ریزی، تحقیق، تحلیل و ارائه رو توسعه بدن.
تمرکز یادگیری مسئله محور روی رسیدن به یک راه حله اما تمرکز یادگیری پروژه محور بر ساخته‌های دانش‌آموزانه و به ساختن روش‌ها یا ابزارها برای حل مشکلات منجر میشه. یادگیری پروژه محور یکی از انواع یادگیری فعاله و برخی این روش رو با اسم یادگیری با انجام دادن هم معرفی می‌کنن.
مزایای یادگیری پروژه محور
- یادگیری عمیق‌تر: انجام پروژه‌های واقعی به دانش‌آموزان کمک می‌کنه تا مفاهیم رو به‌صورت عمیق‌تر و کاربردی‌تر یاد بگیرن.
- توسعه مهارت‌های چندگانه: آموزش مبتنی بر انجام پروژه می‌تونه به توسعه مهارت‌های مختلفی تحقیقاتی، تحلیلی و ارائه اون‌ها کمک کنه.
- افزایش انگیزه و مشارکت: پروژه‌های جذاب و مرتبط با علایق دانش‌آموزان می‌تونن انگیزه و مشارکت اون‌ها رو افزایش بدن.
چالش‌های یادگیری پروژه محور
- منابع و زمان: پروژه‌ها معمولاً به منابع و زمان بیشتری نیاز دارن.
- هدایت دقیق: معلمان باید پروژه‌ها رو به دقت هدایت کنن تا از رسیدن دانش‌آموزان به اهداف آموزشی پیش‌بینی شده اطمینان حاصل بشه.
- توزیع نابرابر وظایف: ممکنه برخی دانش‌آموزان بیشتر از دیگران کار کنن که نیاز به مدیریت دقیق داره.
یادگیری تعاملی آنلاین
با پیشرفت فناوری‌های دیجیتال، یادگیری تعاملی آنلاین به یکی از روش‌های محبوب و مؤثر در آموزش تبدیل شده. این روش از ابزارها و پلتفرم‌های آنلاین برای تسهیل یادگیری تعاملی استفاده می‌کنه. روش‌های آموزش آنلاین پتانسیل اجرای تمام روش‌های یادگیری تعاملی دیگه رو هم دارن.
این یادگیری تعاملی با ایجاد تنوع در شیوه‌های انتقال مطلب به دانش‌آموز، به آموزش عمق و کیفیت بیشتری میده. کنترل جلسات به طور کامل در دست دانش‌آموزه و خود دانش‌آموز تصمیم می‌گیره کجا و چطور مطالب آموزشی رو فرا بگیره. این ویژگی‌ها مشخص می‌کنن که باید بین تدریس آنلاین یا حضوری کدوم رو انتخاب کنیم.
از ابزارهای پرکاربرد در یادگیری تعاملی آنلاین میشه ویدئوهای آموزشی، واقعیت افزوده AR، واقعیت مجازی VR و هوش مصنوعی AI رو شمرد.
مزایا:
- دسترسی آسان: دانش‌آموزان می‌تونن هر جا و در هر زمانی به مطالب درسی دسترسی داشته باشن.
- افزایش مشارکت: ابزارهای آنلاین می‌تونن مشارکت دانش‌آموزان رو افزایش بدن و فرصت‌های بیشتری برای تعامل فراهم کنن.
- تنوع منابع آموزشی: یادگیری آنلاین می‌تونه از منابع آموزشی متنوعی از جمله ویدیوها، مقالات، و نرم‌افزارهای تعاملی بهره‌برداری کنه.
چالش‌ها:
- دسترسی به اینترنت: یادگیری آنلاین نیاز به دسترسی به اینترنت و دستگاه‌های الکترونیکی داره که ممکنه برای برخی دانش‌آموزان محدود باشه.
- چالش‌های انگیزشی: برخی دانش‌آموزان ممکنه در محیط آنلاین انگیزه کمتری برای مشارکت داشته باشن.
- مدیریت زمان: آموزش آنلاین نیاز به مدیریت زمان دقیق‌تری داره تا دانش‌آموزان بتونن به‌طور مؤثر از منابع آموزشی استفاده کنن.
گروه آموزشی فاب تجربه ساده و در دسترسی از روش‌های یادگیری تعاملی آنلاین، در اختیار شما گذاشته. با نصب اپلیکیشن فاب به هزاران ساعت ویدئوی آموزشی دسترسی پیدا می‌کنین بدون این‌که با محدودیت‌های روش‌های آموزشی سنتی درگیر باشین و می‌تونین به سادگی برتری این روش‌ها نسبت به روش‌های سنتی رو حس کنین.
مزایای یادگیری تعاملی
این نوع روش یادگیری، مزایای خاص خودش رو داره؛ به همین دلیل امروزه در اکثر نقاط دنیا، مردم به این روش‌ها رو آوردن و سعی دارن که برای آموزش هر موضوعی، از یادگیری تعاملی کمک بگیرن. در ادامه، چندین مورد از مزایای این روش رو نام می‌بریم:
- افزایش ماندگاری اطلاعات
- ساده کردن مطالب پیسچسده
- بهترین روش برای آموزش مفاهیم جدید
- بهبود عملکرد
- هزینه مناسب
- قابل انعطاف و وقف‌پذیر
- همکاری بیشتر افراد با هم
- جذاب و لذت‌بخش‌تر از یادگیری‌های سنتی
سخن پایانی
یادگیری تعاملی یکی از رویکردهای مؤثر در آموزشه که می‌تونه به بهبود درک و فراگیری مفهومی، افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان و تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی اون‌ها کمک کنه. روش‌های مختلفی برای یادگیری تعاملی وجود داره که هر کدوم مزایا و چالش‌های خاص خود رو دارن.
یادگیری مسئله محور، یادگیری مشارکتی، یادگیری مبتنی بر بازی، یادگیری پروژه محور و یادگیری تعاملی آنلاین از جمله روش‌های آموزش تعاملی مؤثرن.
با توجه به نیازها و شرایط دانش‌آموزان، معلم‌ها و والدین می‌تونن از این روش‌ها استفاده و فرآیند آموزش رو برای دانش‌آموزان جذاب‌تر و مؤثرتر کنن. با توجه به مزایا و چالش‌های هر روش، میشه رویکردی ترکیبی رو انتخاب کرد تا بهترین نتایج در فرآیند یادگیری حاصل بشه.
چطور از تکنولوژی برای یادگیری تعاملی استفاده کنیم؟
تکنولوژی‌هایی مثل اپ‌های آموزشی، واقعیت مجازی، تخته‌های هوشمند و ابزارهای تعاملی آنلاین در یادگیری تعاملی استفاده میشن که آموزش و درک عمیق‌تری از مطالب درسی برای دانش‌آموز ایجاد می‌کنن.
روش‌های یادگیری تعاملی برای دانش‌آموزان با نیازهای خاص هم مناسبن؟
روش‌های یادگیری تعاملی یکی از بهترین روش‌های آموزشی برای دانش‌آموزانی هست که نیازهای خاص دارن و شیوه آموزش‌پذیری متفاوتی دارن. اختلالات نقص توجه مثل ADHD هم در یادگیری با روش‌های تعاملی خیلی بیشتر از روش‌های سنتی کنترل میشن.
