مهدیه حاجیحسینیبهروز رسانی: ۱۴۰۴/۰۴/۲۲
202
خودپنداره تحصیلی و تاثیر آن در موفقیت دانش‌آموزان
عناوین مهمی که در این مقاله میخوانیم :
خودپنداره یک اصطلاح مهم روانشناسیه و به یک تصویر ذهنی گفته میشه که هر فرد در مورد خودش داره. این تصویر ذهنی تحت تاثیر عوامل مختلف به وجود اومده و میتونه مثبت یا منفی باشه. میشه گفت که خودپنداره تاثیر مستقیمی روی احساسات، رفتار، برخورد اجتماعی و میزان اعتماد به نفس هر فرد داره.
در این مطلب قراره خودپنداره تحصیلی که نقش مهمی در میزان موفقیت دانش‌آموزان داره رو بررسی کنیم. با تقویت خودپنداره در دانش‌آموزان میشه با فرسودگی تحصیلی هم مقابله کرد. پس اگه دنبال اطلاعات بیشتر در مورد این اصطلاح مهم روانشناسی هستین، تا آخر این مقاله ما رو همراهی کنین.
خودپنداره تحصیلی چیست؟
تا اینجا بررسی کردیم که خودپنداره چیست و متوجه شدیم که این عامل تاثیر زیادی در میزان اعتماد به نفس و روند زندگی هر فرد داره. اما سوال مهمتری وجود داره! «خودپنداره تحصیلی چیست؟»
همون طور که اصطلاح خودپنداره به معنی تصور ذهنی هر فرد در مورد خودشه، خودپنداره تحصیلی هم به تصویر ذهنی که یک دانشآموز در مورد خودش در زمینههای مختلف تحصیلی داره گفته میشه و تحت تاثیر عوامل مختلف به وجود میاد.
مثلا دانشآموز تحت تاثیر عوامل مختلف یک تصویر ذهنی برای خودش میسازه که در یک درس مهارت داره و در درس دیگه بی استعداده. این عوامل شامل بازخوردی میشه که از معلم‌ها میگیره، نظرهایی که همکلاسیهاش دارن و نتایجی که از امتحاناتش میگیره.
خودپنداره که در میزان پیشرفت و انگیزه دانش‌آموزان و دانشجوها نقش خیلی مهمی داره بُعدهای مختلفی داره؛ مثل خودپنداره زبان، خودپنداره ریاضی و بقیه درسها.
مفاهیم پایه خودپنداره تحصیلی
قبل از بررسی راههای بالا بردن و تقویت خود پنداره تحصیلی بهتره که با مفاهیم پایه اون آشنا بشین. در ادامه به بررسی هر کدوم از این موارد پرداخته شده:
چند بعدی بودن خودپنداره تحصیلی
منظور از چند بعدی بودن خودپنداره تحصیلی اینه که تصویر ذهنی هر فرد در هر درس یا زمینههای تحصیلی مختلف از خودش متفاوته. یک دانشآموز میتونه در درس ریاضی خودپنداره بالایی داشته باشه، اما در مورد درس عربی خودپنداره اون پایین باشه.
انگیزش تحصیلی و خودپنداره تحصیلی
این مفهوم به این معنیه که رابطه مستقیمی بین خودپنداره تحصیلی و انگیزش تحصیلی هر فرد وجود داره. هر چقدر یک دانشآموز خود پنداره تحصیلی بالاتری داشته باشه، انگیزه، تلاش و پشتکارش هم بیشتره و بالعکس.
خودکارآمدی تحصیلی و خودپنداره تحصیلی
خودکارآمدی تحصیلی به قابلیتهای خاص یک فرد در زمان مقابله با چالشهای مختلف گفته میشه. این مفهوم در واقع زیر شاخه خودپنداره تحصیلیه و عملکرد یک فرد رو در شرایط خاص نشون میده.
به طور کلی میشه گفت که خودپنداره تحصیلی به تصور ذهنی که یک فرد در مورد قابلیتهای کلی خودش داره گفته میشه و خودکارآمدی، تصویر ذهنی فرد از خودش در زمان روبرو شدن با یک چالشه.
راههای تقویت خودپنداره تحصیلی
خودپنداره تحصیلی یعنی تصویری که هر دانشآموز از تواناییهای درسی خودش در ذهن داره. برای تقویت این تصویر، باید روی موفقیتهای کوچک تمرکز کرد، بازخورد مثبت گرفت و با برنامه‌ریزی هدفمند جلو رفت. حمایت خانواده و معلم‌ها هم نقش مهمی در ساختن این باور دارن.
در ادامه شما رو با روشهایی که میشه با کمک اونها خودپنداره منفی رو مثبت کرد آشنا میکنیم:
تشویق کردن
افرادی که خودپنداره پایینی دارن، لازمه اول به خودباوری برسن و به توانایی و استعدادشون افتخار کنن. مثلاً وقتی این افراد با یک چالش روبرو میشن و اون رو با موفقیت پشت سر میذارن، به عنوان تشویق براشون جایزه در نظر گرفته بشه.
حالا اگه همین فرد با خودپنداره منفی روبرو شد و با یک چالش شکست خورد، لازمه به این درک برسه که این شکست نیست و یک فرصت برای پیشرفت و رشد کردنه. این موضوع رو میشه با راهکارهای مختلفی حل و فصل کرد. مثل: برنامه‌ریزی درسی مناسبتر، مشاوره تحصیلی، تنظیم کردن ساعت خواب و درس خوندن، انجام مدیتیشن قبل از درس خوندن و موارد دیگه.
دریافت نظرات و ارزیابیهای سازنده
این افراد لازمه که وقتی در یک درس یا زمینه تحصیلی پیشرفت می‌کنن نظرات مثبت و سازنده از معلم‌ها، هم کلاسیها، خانواده، مشاور و اطرافیانشون دریافت کنن. نظرات سازنده و مثبت خیلی میتونن برای تداوم پیشرفت دانش‌آموزان کمک کننده باشن.
به چالش کشیدن
مشخص کردن هدفهایی که در سطح توان فرد باشه و اون رو به چالش بکشه یکی دیگه از راههای بالا بردن خودپندارهست. توجه کنین که فرد باید در قبال هدف یا مسئولیتی که بهش واگذار شده پاسخگو باشه تا برای شروع چالشهای جدیدتر ترغیب بشه.
فعالیت در کلاس
یکی دیگه از راههای مثبت کردن خودپنداره، فعال بودن در کلاس و پرسیدن سوال از استاد و همچنین تعامل با همکلاسیهاست. این کار باعث میشه دانشآموز تمام تمرکز خودش رو روی اون کلاس بزاره و در آخر نتیجه بهتری هم در اون درس بگیره.
پرسشنامه خودپنداره تحصیلی
در سال 1372 دکتر علی رضا دلاور به منظور سنجش میزان ارزش گذاری هر فرد برای خود، یک پرسشنامه خودپنداره تحصیلی طراحی کرد. در این پرسشنامه افراد با پاسخگویی به 40 سوال که بر اساس طیف لکریت (از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم) نمره گذاره شده، میتونن میزان خودپنداره تحصیلی خودشون رو به دست بیارن.
نمرههای آزمون بر اساس روشهای آماری مختلف و با استفاده از تحلیل واریانس و رگرسیون محاسبه میشه. هر چقدر که نمره یک فرد در این پرسشنامه بالاتر باشه خودپنداره تحصیلی اون فرد هم بالاتره.
پس اگه دنبال یک ابزار روان سنجی مناسب برای بررسی خودپنداره هستین، میتونین از این پرسشنامه استفاده کنین.
نقش خودپندارگی دانش‌آموزان در موفقیت تحصیلی
همون طور که گفتیم خودپنداره تحصیلی یک عامل مهم و تاثیرگذار در میزان یادگیری و پیشرفت تحصیلی هر دانشآموزه. خودپنداره تحصیلی هر دانشآموز و دانشجو رابطه مستقیم با موفقیت تحصیلی اون فرد داره. به این صورت که اگه تصویر ذهنی یک دانشآموز از خودش در درس عربی مثبت باشه بدون شک در اون درس موفق میشه.
حالا اگه همون دانشآموز تصویر ذهنیش در مورد تواناییش در درس ریاضی منفی باشه، نمره خوبی در اون درس نمیگیره و مداوم با چالشهای مختلف روبهرو میشه.
اما در مورد این سوال که آیا امکان تغییر خودپنداره در یک فرد وجود داره یا نه باید بگیم که قطعا با کمک ذهنیت و دیدگاه یک فرد از لحاظ روانشناسی امکان تبدیل خودپنداره منفی به مثبت وجود داره.
سخن آخر
خودپنداره تحصیلی که در بالا به طور کامل به بررسی اون پرداختیم یک اصطلاح روانشناسیه که به عوامل مختلفی مثل جنسیت، محیط زندگی، نظر اطرافیان، بازخورد معلم‌ها و موارد مشابه بستگی داره. شما میتونین برای این که میزان خودپنداره تحصیلی خودتون رو بدونین از پرسشنامه مربوط به این اصطلاح روانشناسی کمک بگیرین.
یادتون نره که مثبت کردن خودپنداره تحصیلی یکی از روشهای تشویق دانش‌آموزان به درس خواندنه. در کنار روشهای گفته شده در این مطلب میتونین از دوره آموزشی توسعه فردی فاب مهارتی به منظور بالا بردن و مثبت کردن خودپنداره کمک بگیرین.
چه عواملی روی خودپنداره فرد تاثیر داره؟
جنسیت، محیط تحصیلی، محل زندگی و نظر اطرافیان بعضی از عوامل تاثیرگذار روی خودپنداره هر فرد هستن.
چجوری خودپنداره خودمون رو اندازه بگیریم؟
شما میتونین با کمک پرسشنامه روانسنجی خودپنداره، نمره خودپنداره خودتون رو پیدا کنین.
منظور از چند بعدی بودن خودپنداره تحصیلی چیست؟
چند بعدی بودن خودپنداره تحصیلی به این معنیه که این تصویر ذهنی شامل همه درسها (ریاضی، فیزیک، شیمی و...) میشه و مختص یک مورد نیست.