خودپنداره تحصیلی و تاثیر آن در موفقیت دانش‌آموزان

خودپنداره یک اصطلاح مهم روانشناسیه و به یک تصویر ذهنی گفته میشه که هر فرد در مورد خودش داره. این تصویر ذهنی تحت تاثیر عوامل مختلف به وجود اومده و می‌تونه مثبت یا منفی باشه. میشه گفت که خودپنداره تاثیر مستقیمی روی احساسات، رفتار، برخورد اجتماعی و میزان اعتماد به نفس هر فرد داره.
در این مطلب قراره خودپنداره تحصیلی که نقش مهمی در میزان موفقیت دانش آموزان داره رو بررسی کنیم. با تقویت خودپنداره در دانش‌آموزان میشه با فرسودگی تحصیلی مقابله کرد. اگه شما هم دنبال اطلاعات بیشتر در مورد این اصطلاح مهم روانشناسی هستین، تا آخر این مقاله ما رو همراهی کنین.

تا این‌جا بررسی کردیم که خودپنداره چیست؟ و متوجه شدیم که این عامل تاثیر زیادی در میزان اعتماد به نفس و روند زندگی هر فرد داره.

اما سوال مهم‌تری وجود داره! «خودپنداره تحصیلی چیست؟»

همون طور که اصطلاح خودپنداره به معنی تصور ذهنی هر فرد در مورد خودشه، خودپنداره تحصیلی هم به تصویر ذهنی که یک دانش آموز در مورد خودش در زمینه‌های مختلف تحصیلی داره گفته میشه و تحت تاثیر عوامل مختلف به وجود میاد.

مثلا یه دانش آموز تحت تاثیر عوامل مختلف یک تصویر ذهنی برای خودش می‌سازه که در یک درس مهارت داره و در یک درس دیگه بی استعداده. این عوامل که شامل بازخوردی که از معلم‌ها میگیره، نظرهایی که هم‌کلاسی‌هاش دارن و نتایجی که از امتحاناتش می‌گیره، میشن.

خودپنداره که در میزان پیشرفت و انگیزه دانش آموزان و دانشجوها نقش خیلی مهمی داره بعدهای مختلفی مثل خودپنداره زبان، خودپنداره ریاضی و بقیه درس‌ها رو شامل میشه.

قبل از بررسی راه‌های بالا بردن و تقویت خود پنداره تحصیلی بهتره که با مفاهیم پایه اون آشنا بشین. در ادامه به بررسی هر کدوم از این موارد پرداخته شده:

چندبعدی بودن خودپنداره تحصیلی

منظور از چندبعدی بودن خودپنداره تحصیلی اینه که تصویر ذهنی هر فرد در هر درس یا زمینه‌های تحصیلی مختلف از خودش متفاوته. یک دانش آموزش می‌تونه در درس ریاضی خودپنداره بالایی داشته باشه اما در مورد درس عربی خودپنداره اون پایین باشه.

انگیزش تحصیلی و خودپنداره تحصیلی

این مفهوم به این معنیه که رابطه مستقیمی بین خودپنداره تحصیلی و انگیزش تحصیلی هر فرد وجود داره. هرچقدر یک دانش آموز خود پنداره تحصیلی بالاتری داشته باشه انگیزه، تلاش و پشتکارش هم بیشتره و بالعکس.

خودکارآمدی تحصیلی و خودپنداره تحصیلی

خودکارآمدی تحصیلی به قابلیت‌های خاص یک فرد در زمان مقابله با چالش‌های مختلف گفته میشه. این مفهوم در واقع زیر شاخه خودپنداره تحصیلیه و عملکرد یک فرد رو در شرایط خاص نشون میده.

به طور کلی میشه گفت که خودپنداره تحصیلی به تصور ذهنی که یک فرد در مورد قابلیت‌های کلی خودش داره گفته میشه و خودکارآمدی تصویر ذهنی فرد از خودش در زمان روبرو شدن با یک چالشه.

در ادامه شما رو با روش‌هایی که میشه با کمک اون‌ها خودپنداره منفی رو مثبت کرد آشنا می‌کنیم:

تشویق کردن

افرادی که خودپنداره پایینی دارن، لازمه اول به خودباوری برسن و به توانایی و استعدادشون افتخار کنن. مثلاً وقتی این افراد با یک چالش روبرو میشن و اون رو باموفقیت پشت سر میزارن، برای تشویق براشون جایزه در نظر گرفته بشه.

حالا اگه همین فرد با خودپنداره منفی در روبرو شدن با یک چالش شکست خورد، لازمه به این درک برسه که این شکست نیست و یک فرصت برای پیشرفت و رشد کردنه. این درک رو میشه با آموزش مدیتیشن قبل از درس خوندن کنترل کرد. مدیتیشن و ذهن‌آگاهی می‌تونه به دانش‌آموز کمک کنه تا عملکرد خودش رو بپذیره و برای بهتر شدن تلاش کنه.

دریافت نظرات و ارزیابی‌های سازنده

این افراد لازمه که وقتی در یک درس یا زمینه تحصیلی پیشرفت می‌کنن نظرات مثبت و سازنده از معلم‌ها و اطرافیانشون دریافت کنن.

به چالش کشیدن

مشخص کردن هدف‌هایی که در سطح توان فرد باشه و اون رو به چالش بکشه یکی دیگه از راه‌های بالا بردن خودپنداره‌ست. توجه کنین که فرد باید در قبال هدف یا مسئولیتی که بهش واگذار شده پاسخگو باشه تا برای شروع چالش‌های جدیدتر ترغیب بشه.

فعالیت در کلاس فعال

یکی دیگه از راه‌های مثبت کردن خودپنداره، فعال بودن در کلاس و پرسیدن سوال و تعامل با همکلاسی‌هاست. این کار باعث میشه دانش آموز تمام تمرکز خودش رو روی اون کلاس بزاره و در آخر نتیجه بهتری هم در اون درس بگیره.

پرسش‌نامه خودپنداره تحصیلی

در سال 1372 دکتر علی رضا دلاور به منظور سنجش میزان ارزش گذاری هر فرد برای خود، یک پرسشنامه خودپنداره تحصیلی طراحی کرد. در این پرسشنامه افراد با پاسخگویی به 40 سوال که براساس طیف لکریت (از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم) نمره گذاره شده، میتونن میزان خودپنداره تحصیلی خودشون رو به دست بیارن.

نمره‌های آزمون براساس روش‌های آماری مختلف و با استفاده از تحلیل واریانس و رگرسیون محاسبه میشه. هرچقدر که نمره یک فرد در این پرسشنامه بالاتر باشه خودپنداره تحصیلی اون فرد هم بالاتره.

پس اگه دنبال یک ابزار روان سنجی مناسب برای بررسی خودپنداره هستین، می‌تونین از این پرسش‌نامه استفاده کنین.

همون طور که گفتیم خودپنداره تحصیلی یک عامل مهم و تاثیرگذار در میزان یادگیری و پیشرفت تحصیلی هر دانش آموزه. خودپنداره تحصیلی هر دانش آموز و دانشجو رابطه مستقیم با موفقیت تحصیلی اون فرد داره. به این صورت که اگه تصویر ذهنی یک دانش آموز از خودش در درس عربی مثبت باشه بدون شک در اون درس موفق میشه.

حالا اگه همون دانش آموز تصویر ذهنیش در مورد تواناییش در درس ریاضی منفی باشه، نمره خوبی در اون درس نمی‌گیره و مداوم با چالش‌های مختلف روبه‌رو میشه.

اما در مورد این سوال که آیا امکان تغییر خودپنداره در یک فرد وجود داره یا نه باید بگیم که قطعا با کمک ذهنیت و دیدگاه یک فرد از لحاظ روانشناسی امکان تبدیل خودپنداره منفی به مثبت وجود داره.

سخن آخر

خودپنداره تحصیلی که در بالا به طور کامل به بررسی اون پرداختیم یک اصطلاح روانشناسیه که به عوامل مختلفی مثل جنسیت، محیط زندگی، نظر اطرافیان، بازخورد معلم‌ها و موارد مشابه بستگی داره. شما می‌تونین برای این که میزان خودپنداره تحصیلی خودتون رو بدونین از پرسشنامه مربوط به این اصطلاح روانشناسی کمک بگیرین.

یادتون نره که مثبت کردن خودپنداره تحصیلی یکی از روش‌های تشویق کودکان به درس خواندنه. در کنار روش‌های گفته شده در این مطلب می‌تونین از دوره آموزشی توسعه فردی فاب مهارتی به منظور بالا بردن و مثبت کردن خودپنداره کمک بگیرین.