نحوه آموزش به کودکان استثنایی

داشتن تحصیلات خوب و کافی برای استفاده از امکانات مختلف در زندگی، حق هر فردیه؛ صرف نظر از توانایی‌های فیزیکی و غیر فیزیکی.

کودکان استثنایی هم از این قاعده مستثنی نیستن. تجربه نشون داده اتفاقاً کودکانی که دچار چنین مسائلی هستن و اصطلاحاً کم توانن، گاهاً استعداد خیلی خوبی توی مهارت‌های مختلف از خودشون نشون میدن.

به همین خاطر، توی این مقاله می‌خوایم درباره نحوه آموزش به کودکان استثنایی صحبت کنیم تا شما با استفاده از این روش‌ها، بتونین بیشترین میزان یادگیری رو برای فرزند یا دانش‌آموز خودتون رقم بزنین.

از اونجایی که این کودکان دنیا و محیط خودشون رو کاملاً متفاوت با کودکان دیگه درک می‌کنن، سبک آموزش مناسب خودشون رو نیاز دارن که بتونن باهاش ارتباط برقرار کنن.

برای این که این کودکان بتونن به بهترین شکل آموزش ببینن، نیاز دارن که شرایطی مناسب براشون در نظر گرفته بشه تا یادگیری‌شون به حداکثر برسه.

این کار، چالش‌های مختلفی رو برای والدین یا دبیران این کودکان ایجاد می‌کنه که برای بالا بردن میزان یادگیری اون‌ها، باید به این چالش‌ها غلبه کنن. پس قبل از صحبت درباره نحوه آموزش به کودکان استثنایی، درباره چالش‌های احتمالی این کار صحبت می‌کنیم.

داشتن فرزند یا دانش‌آموز استثنایی، سختی‌های خاص خودش رو داره. این افراد، نیازها، احساسات و خلقیات متفاوتی با سایر دانش‌آموزان دارن که برای درک اون‌ها، باید وقت و انرژی بذارین.

دونستن چالش‌های آموزش به کودکان استثنایی، به شما کمک می‌کنه که اون‌ها رو بهتر درک کنین و راحت‌تر از پس آموزش به این دسته از کودکان عزیز بر بیاین.

در ادامه به اصلی‌ترین چالش‌های آموزش به کودکان استثنایی اشاره می‌کنیم که با خوندن اون‌ها، بتونین بهتر از پس این کار بر بیاین.

تنوع نیازها

همون‌طور که گفته شد، این کودکان نیازهای مختلفی دارن که نه تنها ممکنه با سایر دانش‌آموزان فرق کنه، بلکه با دانش‌آموزهای مثل خودشون هم متفاوت باشه.

به همین خاطر، باید نیازهای مختلف کودک رو شناسایی و درک کنین تا بتونین بهش چیزهایی که می‌خواین رو یاد بدین. از بین این نیازها، میشه به موارد زیر اشاره کرد:

محدودیت منابع

منابع آموزشی برای کودکان استثنایی، به مراتب محدودتر از منابع آموزشی برای سایر دانش‌آموزهاست. این ممکنه فرایند آموزش به کودکان استثنایی رو سخت‌تر کنه و انرژی بیشتری برای تدریس لازم داشته باشه.

در کنار این، خیلی از خونواده‌ها هستن که ممکنه از پس هزینه‌های آموزش به کودکان استثنایی برنیان و به مشکل بخورن. این می‌تونه شامل هزینه‌های مربوط به خدمات تخصصی، تجهیزات و منابع کمک آموزشی بشه.

نیاز به تخصص و تجربه

از اون‌جایی که این کودکان احساسات و عواطف متفاوتی دارن، آموزش به اون‌ها نیازمند دونستن یک سری اصول تخصصیه تا بهترین نتیجه‌ها به دست بیاد.

افرادی که به صورت تخصصی آموزش دیدن که برای کودکان استثنایی تدریس کنن، مشکلی با این موضوع ندارن؛ اما والدین یا دبیرانی که برای اولین بار اقدام به آموزش به چنین کودکانی می‌کنن، ممکنه نیاز به یادگیری اصول مختلف در این زمینه داشته باشن.

مدیریت رفتارهای چالش برانگیز

کودکان استثنایی، الگوی رفتاری متفاوتی با سایر کودکان دارن. این باعث میشه کسی که مسئول آموزش به کودکان استثناییه، نیاز به توانایی مدیریت رفتار این کودکان داشته باشه.

توی قدم اول، باید یاد بگیرین که توی چنین شرایطی خونسرد باشین و سعی کنین این خونسردی رو به فرزند یا شاگرد خودتون هم منتقل کنین تا بتونین رفتارهای اون رو به درستی مدیریت کنین.

برای آموزش به کودکان استثنایی، شما می‌تونین از یک سری از روش‌ها استفاده کنین تا سطح یادگیری اون‌ها رو حداکثر برسونین.

باید گفت که همه این روش‌ها، قرار نیست برای کودک شما نتیجه‌بخش باشن؛ بلکه شما باید با آزمون و خطا، بهترین روش آموزش رو برای کودک خودتون پیدا و ازش استفاده کنین. در ادامه، به روش‌های مختلف آموزش به کودکان استثنایی اشاره می‌کنیم.

آموزش تجربی (Experimental Learning)

توی این روش آموزش به کودکان استثنایی، کودک مستثیماً از طریق تجربه کردن یاد می‌گیره که روش خیلی خوبی برای آموزش به کودکان استثناییه.

از روش‌های آموزش به کودکان استثنایی به صورت تجربی، میشه به موارد زیادی اشاره کرد؛ مثل آموزش حروف الفبا از طریق بازی با حروف مغناطیسی، آموزش مفاهیم ریاضی از طریق اشکال هندسی، آموزش مهارت‌های اجتماعی از طریق نقش‌آفرینی و آموزش مهارت‌های حرکتی از طریق بازی‌ها.

آموزش تفکر محور (Thinking skills)

دانش‌آموزان استثنایی هم مثل بقیه دانش‌آموزان، نیاز دارن که تفکر منطقی یا همون IQ خودشون رو پرورش بدن. به همین خاطر، شما باید از روش‌هایی برای آموزش این مدل تفکر استفاده کنین.

برای تقویت تفکر منطقی یا هوش استدلالی، شما می‌تونین از روش‌هایی مثل حل مسئله، حل پازل، تحلیل تصویر یا روش‌هایی مثل این ها استفاده کنین.

آموزش مبتنی بر بازی (Play-based Learning)

بازی‌ها، نقش خیلی مهمی توی زندگی کودکان دارن؛ اون‌ها توی زندگی کودکان استثنایی هم نقش پر رنگی دارن که باعث میشه یکی از بهترین روش‌های آموزش به کودکان استثنایی باشن.

با استفاده از بازی‌ها، شما محیطی راحت و سرگرم‌کننده رو برای کودک خودتون فراهم می‌کنین که باعث میشه میزان یادگیری اون به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کنه. بازی‌هایی که هم آموزنده باشن و هم بتونن به کودک شما حس شادی و نشاط رو منتقل کنن، بیشترین تاثیر رو روی راندمان اون می‌ذارن.

با استفاده از بازی‌های مختلف، می‌تونین مهارت‌های اجتماعی، حرکتی و شناختی کودک خودتون رو تقویت کنین. برای این کار می‌تونین از بازی‌های تخیلی و تقش‌آفرینی، بازی‌های ساخت و ساز، بازی‌های تعاملی گروهی، بازی‌های حرکتی و ورزشی و بازی‌های آموزشی الکترونیکی استفاده کنین.

آموزش با محوریت مشارکت (Collaborative Learning)

این روش از آموزش، نیازمند گروهی از دانش‌آموزان استثناییه که یکی از بهترین روش‌ها برای درس خواندن کودکان محسوب میشه. تجربه نشون داده که یادگیری در یک گروه، به مراتب می‌تونه سرگرم‌کننده‌تر و مفیدتر از یادگیری به صورت تکی باشه.

به همین خاطر، اگه بتونین محیطی رو برای فرزندتون فراهم کنین که در کنار بقیه کودکان مثل خودش آموزش ببینه، می‌تونه خیلی بیشتر یاد بگیره. این کار در کنار افزایش یادگیری این کودکان، باعث رشد مهارت‌های اجتماعی اون‌ها میشه که نقش مهمی توی زندگی‌‌شون داره.

آموزش بر اساس علایق کودک (interest-based learning)

شما نباید فرزند یا شاگرد استثنایی خودتون رو وادار به انجام تمریناتی که خودتون می‌خواین کنین. با استفاده از این روش، این کودکان روی مهارت‌هایی کار می‌کنن که خودشون بهش علاقه دارن.

این علاقه اون‌ها، معمولاً به خاطر یک استعداد درونیه که با رشد و توجه، میتونه شکوفا بشه و رشد کنه. ممکنه یک کودک به ریاضی، یکی به موسیقی یا مثلا یکی به نقاشی علاقه داشته باشه. شما باید بذارین که این کودکان خودشون تصمیم بگیرن که دوست دارن چه مطلبی رو یاد بگیرن.

استفاده از فناوری‌های کمکی (Assertive Technology)

توی عصر حاضر، تکنولوژی خیلی از کارهای ما رو ساده‌تر کرده. برای آموزش به کودکان استثنایی هم می‌تونین از امکانات مختلفی که رشد و پیشرفت تکنولوژی در اختیار ما قرار میده استفاده کنین  تا یادگیری رو برای اون‌ها به مراتب ساده‌تر کنین.

شما می‌تونین از نرم‌افزارهای آموزشی که به این منظور طراحی شدن استفاده کنین، می‌تونین از فیلم‌های آموزشی مختلفی استفاده کنین (برای دسترسی به فیلم‌های آموزشی می‌تونین وارد اپلیکیشن فاب بشین) یا مثلا می‌تونین از سامانه‌های آموزشی آنلاین استفاده کنین.

جمع‌بندی

کودکان استثنایی، مثل فرشته‌هایی خلاق هستن که برای رشد و شکوفا شدن، نیاز به کمی حمایت و محبت بیشتر دارن. باید اون‌ها رو درک کنین و به تفاوت‌هاشون احترام بذارین تا بتونین بهشون کمک کنین پیشرفت کنن.

توی این مقاله، درباره نحوه آموزش به کودکان استثنایی صحبت کردیم تا والدین و دبیران عزیز، بتونن مطالب لازم رو به کودکان منتقل کنن.

اگه براتون سوالی هم مونده که توی مقاله درباره‌اش صحبت نشده، توی کامنت‌ها ازمون بپرسین تا همکاران ما در سریع‌ترین زمان بهتون پاسخ بدن. همچنین اگه می‌خواین در مورد مشکلات دیگه‌ای که فرزند شما ممکنه در بحث یادگیری داشته باشه بیشتر بدونین، مثل اختلال خواندن در کودکان، حتما مقاله مربوط به این موضوع رو مطالعه کنین.